Testâtus, pe pro. Participium, siue nomen ex participio. Openly proued and knowne of all men: sure: certaine: as it were tryed by witnesse. vt res testara. Cic.A thing notoriously knowen.Clara atque testara res. Ci. Amor testatus populo. Oui Wel knowen of the people.Probitas testara in omne tempus.Ouid.Well knowen and ted, &c.
Testor, testâris, testâtus fum, testári. Cic.To beare witnesse: to witnesse. To cal to witnes. To praye to God. To shewe and declare manifestly: to denounce: to tel openly: to auouche: to affirme: to make his last wil and testament.Testata est gaudia cantu.Ouid.Carmina testantia mores.Ouid.Bearing witnesse of. Testari.Liu.To cal to witnesse.Neque culpa hoc euenisle dissidium mea, id testor deos. Ter. I take God to witnesse therof.Testor deos deásque immortales, vestrasque maximè mtes. Cic.I cal al the gods and goddesses to witnesse.Superos testatus.Ouid. Sydera testor. Virg.Ipsus tere per superos omnes testtur. Plaut.He coniureth you, or beseecheth you in the name of God and al saints.Per sydera restor. Vir. Testari Deum de re aliqua.Cic. Testari aliquem.Cic.To take one to witnesse. Testari.Liu.To denounce: to auouch or affirme. Testatus quondam per edictum. Suet. Declaring once by proclamation.Vniuscuiusque indulgentiam in suos testarer. Ci. Testari.Liu.To make a testament or last wil.Voluntatem suam testari. Florent. To declare before witnesse what his last wil is.
testor, ātus, 1, v. a. [1. testis]. I.To be a witness, speak as witness, to bear witness, give evidence, depose, testify, attest any thing. A.Lit. (very rare, and not in Cic.; cf. testificor): confiteor: testere licet: signate Quirites,
thou canst attest it
, Ov. P. 4, 15, 11: quasi inclamaret aut testaretur locutus est, Quint. 11, 3, 172.—B.Transf., in gen., to make known, show, prove, demonstrate; to give to understand, to declare, aver, assert, bear witness to, etc. (class and very freq.): ego quod facio, me pacis, otii, etc.... causā facere, clamo atque testor, Cic. Mur. 37, 78: auctoritatem hujus indicii monumentis publicis, id. Sull. 14, 41: nunc illa testabor, non me sortilegos ... agnoscere, id. Div. 1, 58, 132: testatur isto audiente, se pro communi necessitudine id primum petere, id. Quint. 21, 66: clarissimā voce se nomen Oppianici ... delaturum esse testatur, id. Clu. 8, 23: ea quae accidere testatus antea, Sall. H. 4, 61, 10 Dietsch: testatus, quae praestitisset civibus eorum, etc., Liv. 25, 10, 8: vectigal testandi causā publicum agrum esse imponere, id. 31, 13, 7: assiduoque suos gemitu testata dolores, Ov. M. 2, 486: quod Cicero pluribus et libris et epistulis testatur, Quint. 12, 2, 6: utraeque (venae et arteriae) vim quandam incredibilem artificiosi operis divinique testantur, Cic. N. D. 2, 55, 138: sunt Agamemnonias testantia litora curas, Prop. 3, 7 (4, 6), 21: ut pura testantur sidera caelo, Tib. 4, 1, 10: verba nos testantia gratos, Ov. M. 14, 307: carmina raros testantia mores, id. P. 1, 9, 43: campus sepulcris proelia testatur, Hor. C. 2, 1, 31: numerus autem (saepe enim hoc testandum est) est non modo non poëtice junctus, verum etiam, etc., Cic. Or. 68, 227; Quint. prooem. 26; 11, 1, 5.—2. In partic., to publish one's last will or testament, to make a will, provide by will for any thing, Cic. Inv. 2, 21, 62: cum ignorans nurum ventrem ferre, immemor in testando nepotis decessisset, Liv. 1, 34, 3: quis dubitaret, quin ea voluntas fuisset testantis, ut is non nato filio heres esset, Quint. 7, 6, 10: si exheredatum a se filium pater testatus fuerit elogio, id. 7, 4, 20: primipilari seni jam testato, id. 6, 3, 92: intestati appellantur, qui cum possent testamentum facere, testati non sunt, Dig. 38, 16, 1; 29, 1, 19 pr.; 49, 14, 45 pr.: nomen testatas intulit in tabulas, i. e.
into his will
, Cat. 68, 122.—II.To call upon or invoke a person or thing as witness (likewise class.): Venus Cyrenensis, testem te testor mihi, Plaut. Rud. 5, 2, 51: vos, di patrii ac penates, testor, me defendere, etc., Cic. Sull. 31, 86: C. Marii et ceterorum virorum mentis testor, me pro illorum famā propugnandum putare, etc., id. Rab. Perd. 10, 30: omnes deos, with an obj.-clause, id. Q. Fr. 1, 3, 2: ego omnes homines deosque testor, id. Caecin. 29, 83: deos immortales, id. Clu. 68, 194: me potissimum testatus est, se aemulum mearum laudum exstitisse, id. Phil. 2, 12, 28 stuprata per vim Lucretia a regis filio, testata cives, se ipsa interemit, id. Fin. 2, 20, 66: implorarem sensus vestros, uniuscujusque indulgentiam in suos testarer, etc., id. Sull. 23, 64: consulibus deos hominesque testantibus, Liv. 4, 53, 5: Jovem et laesi foederis aras, Verg. A. 12, 496: vos, aeterni ignes, et non violabile vestrum testor numen, id. ib. 2, 155: Theseus infernis, superis testatur Achilles, Hic Ixioniden, ille Menoetiaden, Prop. 2, 1, 37: volnera testor, Ov. F. 4, 885: id testor deos, Ter Hec. 3, 5, 26: hoc vos, judices, testor, Cic. Sull. 12, 35.1.Act. collat. form testo, āre, acc. to Prisc. p. 797 P.—2.Pass. (acc. to I. B.), Cic. Fl. 11, 26: cum aliorum monumentis tum Catonis oratione testatum est,
shown
,
proved
,
attested
, Quint. 2, 15, 8; 2, 17, 2; 8, prooem. 20.—Hence, P. a. in pass. force: testātus, a, um, public, manifest, published (class.): ut res quam maxime clara ac testata esse posset, Cic. Verr. 2, 2, 76, 187; 2. 2, 42, 104; 1, 16, 48: haec testata sunt atque inlustria, id. Fam. 11, 27, 6: ut testatum esse velim, de pace quid senserim, id. Att. 8, 9, 1: nihil religione testatum, id. Fl. 11, 26.—Comp.: ut res multorum oculis esset testatior, Cic. Cael. 27, 64: quo notior testatiorque virtus ejus esset, Hirt. B. G. 8, 42: quo testatior esset poena improborum, id. ib. 8, 44; Nep. Alcib. 4, 5.—Sup.: testatissima miracula, Aug. Conf. 8, 6.—Hence, adv.: testātō, before witnesses: jussum accipiendum est, sive testato quis, sive verbis, aut per nuntium, jusserit, Dig. 15, 4, 1; cf. ib. 18, 6, 1; 45, 1, 122; App. Mag. p. 324, 11.—2.As is well known or evident, Plin. 8, 36, 54, 130.—3.After making a will, testate: sive testato, sive intestato, decesserint, Dig. 49, 14, 45.