Zubler, Leonhard, Fabrica et vsvs [usus] instrvmenti [instrumenti] chorographici : qvo mira facilitate describuntur regiones et singulae partes earum, veluti Montes, Vrbes [urbes], Castella, Pagi, Propugnacula, et simila, 1607

Bibliographic information

Author: Zubler, Leonhard
Title: Fabrica et vsvs [usus] instrvmenti [instrumenti] chorographici : qvo mira facilitate describuntur regiones et singulae partes earum, veluti Montes, Vrbes [urbes], Castella, Pagi, Propugnacula, et simila
Year: 1607
City: Basel
Publisher: Ludovici Regis
Edition: 1., lat. Ausg.
Number of Pages: [2] Bl., 34 S. : Ill.

Permanent URL

Document ID: MPIWG:VAASBUC3
Permanent URL: http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/MPIWG:VAASBUC3

Copyright information

Copyright: Max Planck Institute for the History of Science (unless stated otherwise)
License: CC-BY-SA (unless stated otherwise)
Table of contents
1. Page: 0
2. In Chorographiam Leonharti Zvbleri Civis Tigurini, Programma Caspari Waseri. Page: 9
3. Nota. Page: 10
4. FABRICA ET VSVS INSTRVMENTI CHO-ROGRAPHICI. Capvt I. De Chorographia generatim: quid ſit, & quæ ad eam Inſtrumenta poti[ſs]imùm re-quiſita. Page: 11
5. Capvt II. De Inſtrumenti fabricâ. Page: 13
6. Capvt III. De Triangulis, omnium dimenſium funda-mento. Page: 15
7. Capvt IV. De Instrumenti uſu in deſcribendâ Regione vel loco vltra aquas. Page: 17
8. Capvt V. De Instrumenti uſu in deſcribendis duobus locis: quan-tum item ſingula à ſe distent. Page: 19
9. Capvt VI. De Inſtr umenti uſu in deſcribendo Prato, & c. Page: 21
10. Capvt VII. De Instrumenti uſu in deſcribendis quatuor Pagis: & quantum hi à ſe distent. Page: 23
11. Capvt VIII. De Inſtrumenti uſu in deſcribendo Viva-rio, & c. Page: 25
12. Capvt IX. De Instrumenti uſu in deſcribenda totâ Regione, & Pagorum ejus. Page: 27
13. Capvt X. De Instrumenti uſu in deſcriptione Conuallis, Choro-grapho in monte existente. Page: 29
14. Capvt XI. De Instrumenti uſu in deſcribendâ Vrbe cum plateis, portis, mænib. turribus, templis, & aliis ædificiis. Page: 31
15. Nota. Page: 33
16. Capvt XII. In quo continetur fabrica ſecundi Inſtrumenti ſervientis itidem deſcribendæ Regioni, & partibus in eâ con-tentis, velut urbibus caſtris & ſimilibus. Page: 35
17. Capvt XIII. De Instrumenti hujus uſu in deſcribendis Castris Martiis, & c. Page: 37
18. Esto tale exemplum. Page: 38
19. Capvt XIV. De Instrumentihujus uſu in deſcribendâ Regione, qua-terna aui quina miliaria longâ vel latâ. Page: 39
20. Capvt XV. In quo continctur fabrica & uſus tertis Inſtrumenti, cùm aliis operis, tum in primis Lapidicidis & ſcriniariis fabris acconimodi. Page: 41
21. Inscriptiones OMNIVM CAPITVM hujus Tractatus. Page: 43
22. Finis. Page: 44
1
[Empty page]
211[Handwritten note 1]
322[Handwritten note 2]
4
[Empty page]
5
[Empty page]
633[Handwritten note 3]44[Handwritten note 4]55[Handwritten note 5]
7 1[Figure 1]
866[Handwritten note 6] 2[Figure 2]
9
In Chorographiam
Leonharti Zvbleri
Civis Tigurini,
Programma
Caspari Waseri.
QV Æ tibi ſubtilis Geodæſia præmia laudis
Dat, Zvblere ſolers, hæc dat & iste Liber:
Quo terræ tractus deſcribis, & oppida, & arces,
Castráque, perſimili dexteritate animi,
Támque Instrumento facili certóque ministro,
Quo vix utilius certius atque ſiet.
Huc ergo Artifices, quibus est Geográphia curæ:
Huc vos electi militiæqúe duces,
Latos diſcite agros deſcribere, & oppida, & arces,
Castráque, quæ certis ſunt metienda locis:
Hæcque ministranti Zvblero reddite grates:
Tu, Zvblere, illos perge juvare aliis
Artibus. Omnipotens nam quæ dat donavel artes
Vni, has communes pluribus eſſe jubet.
3[Figure 3]
10
Nota.
11
Paginâ # lineâ # errata # corrige
## { ## {
1. # 22. # eâ # eis.
5. # 3. # dimenſium # dimenſionum.
6. # 6. # F # E.
11. # 4. # quadrupes # quadrupedes.
14. # 13. # tuæ # tuâ.
17. # 4. # pagorum # pagis.
27. # 2. # cõmodatiſsimum # commendatiſsimum.
30. # 23. # {1/2} # 1 {1/2}
4[Figure 4]
111
FABRICA ET VSVS
INSTRVMENTI CHO-
ROGRAPHICI.
Capvt I.
De Chorographia generatim: quid ſit, & quæ ad
eam Inſtrumenta poti[ſs]imùm re-
quiſita.
DE Inſtrumento novo Geometrico, quo
rerum menſurabilium longitudo, altitu-
do, latitudo & profunditas ſingulari com-
pendio quam. certiſſimè menſuratur, a-
ctum eſt tractatu ſuperiore: ſequitur nunc
de alio Inſtrumento; quod chorographicum
ſiue topographicum, doctrinæ cauſsâ, vocabitur; quo pro-
priè regio vellocus, omniaq́ue in eo contenta, veluti mon
tes, arces urbes, pagi, villæ, & minutiſſima quæque, propor-
tione artificiosâ in papyro ita deſcribũtur, ut non tam lon-
gitudo, altitudo, latitudo & profunditas, quàm ſpecies &
forma eorum clariſſimè ob oculos ponantur. quam proin-
de operationem ἰχνο{γρ}αφί{αν} Vitruvius quaſi veſtigiorum de-
ſcriptionem, & {ὑπο}τύπω{οι}υ Græci alij, hoc eſt, regionum & con
tentorum in ea efformationem ſignificanter vocarunt.
Ceterùm, ut ad rem ipſam aggrediar, Inſtrumentum
præſens Circino inprimis opus habet & Regulâ, quam Li-
neale vulgò vocant, quæ duo præcipua Geometriæ & Geo-
graphiæ ſunt Inſtrumenta: Circinus quidem ad deſcriben-
dam peripheriam adhiberi ſolitus: Regula verò ad
122FABRICA ET VSVS das lineas. Italis Circinus dicitur ſecto à ſecando; quia vide-
licet curvas & rectas lineas quaſi ſecat in certas partes ſive
ſegmenta. Ob quem inſignem uſum ambo hæc Inſtrumen
ta vel à ſolertiſſimo Dædalo ipſo, vel à Talo, ejus ex ſorore
nepote inventa perhibentur, ut teſtatur Vvaltherus Rivius
& ante eum Ovidius, his verſibus:
-- Et ex vno duo ferrea brachia nodo
Junxit, ut æquali ſpatio distantibus ipſis
Alter a pars ſtaret, pars altera duceret orbem.
Alii Regulam, & cum hac unâ Normam & Perpendicu-
lum à Theodoro Sancio inventa eſſe volunt: ut menſura-
rum & ponderum author dicitur fuiſſe Phidius Argivus,
ſive, ut Gellius autumat, Palamedes. Verùm utut ſit, hæc
Inſtrumenta omnia ex Geometriâ originem duxerunt,
operisq́ue fabrilibus ita ſunt neceſſaria,
ut eis carere nullo modo
poſſint.
5[Figure 5]
133INSTRVMENTI CHOROGRAPHICI, &c.
Capvt II.
De Inſtrumenti fabricâ.
6[Figure 6]
IN STRVMENTI præſentis fabrica hæc eſto:
Aſſerem planum ex ligno duro ac ſolido tibi para
11Aſſer. to, ſeſquipedem circiter longum & latum: craſ-
ſum verò ſeſqui circiter pollicem: ſub hoc facito Fulcrum
22Fulcrum. itidem ligneum, ſed altum tres vel quatuor pedes, habens
ſupernè, vbi Aſſerimponendus eſt, crucem, longam &
144FABRICA ET VSVS tam pedem, in medioq́ue paxillum vel cuneum prominen
tem circiter pollicem, qui Aſſeri inſeri, hicq́ueillo circum-
moveri poſſir.
Perpendiculum porrò, ex filo & plumbo fabrefactum, ful-
11Perpendi-
culum. cro huic affigito, quo Aſſer perpendiculariter ſemper eri-
gatur ac ſiſtatur.
Regulam etiam conficito, binos circiter pedes longam.
22Regula. ſumptis tunc duabus Acubus bene minutis, earum unam
33Acus. Regulæ extremitati, litterâ B notatæ infigito cerâ, vel alio
modo, quæ una erit dioptra: alteram verò im pingito extre-
mitati A. in Regulâ, eritq́ hæc altera dioptra.
Vſurus igitur Inſtrumento ſedulò operam da, ut id per-
pendiculare ſemper ſit, etiam in inonte te exiſtente, indeq́;
pagos vel domos in valle ſitas, deſcribere volente. Aliter ſe
habet, ſi Aſſere diſtantiã montis à pago aliquo, in valle ſito,
mȩſurare velis. Nam etſi Aſſer tunc inclinet verſus pagum,
nihil intereſt.
Circino præterea; eoq́ue quàm exquiſitiſſimè facto, o-
44Circinus. pus eſt, quo lineam notam, quæ linea ſiationalis vocatur, &
explorandæ longitudini & latitudini ſervit, poſſis metiri.
Scalam item menſoriam fabricator: quam dividito in par-
55Scala men-
ſoria. tes 100. vel 1000. vel etiam plures, pro datâ ſcilicet longi-
tudine vellatitudine: reperiesq́ue in hac, mediante Circi-
no, quot ad ſtationem tuam perticas vel pedes ſum-
pſeris, & quæ proinde ad loca da-
ta ſit diſtantia quæ-
ſita.
155INSTRVMENTI CHOROGRAPHICI, &c.
Capvt III.
De Triangulis, omnium dimenſium funda-
mento.
7[Figure 7]
QVod ſuperiore tractatu de Inſtrumento Geo-
metrico annotatum fuit, videlicet in dimenſioni-
bus Geometricis, quibus longitudo & latitudo re-
rum menſurabilium exploratur, duo ſemper triãgula con-
ſpici: unum quidem majus in campo vel areâ, aut aliâ
166FABRICA ET VSVS dimetiendâ: alterum verò parvum vel minutum in Inſtru-
mento mȩſorio, verùm proportionale illi, quod eſt in cam
po vel areâ, aut re dimetienda: illud velim Chorographiæ
ſtudioſum hîc quoque diligenter obſervare. Vt autem rem
meliùs intelligat, figuram iſtam adponendam curavi; in
qua triangulum ejuſmodi majus & minus, litteris C. D. E.
inſignitum conſpicitur. Quando igitur lineam notam à B
uſque ad C menſus es perticis vel pedibus, reperiſtiq́; per-
ticas vel pedes 140. eosq́ue Circino mediante ab Aſſere in
ſcalam menſoriam tranſtuliſti, reperies utriuſq; lineæ lon-
gitudinem quæſitam, adeò ut A. C. ſit pedum 160.
& A. B pedum 130. veluti in adjecta figura
ſignatum vides iiſdem litte-
ris A. B. & C. D.
8[Figure 8]
177INSTRVMENTI CHOROGRAPHICI, &c.
Capvt IV.
De Instrumenti uſu in deſcribendâ Regione vel loco
vltra aquas.
9[Figure 9]
REgionem ultra aquas deſcripturus duas eli-
ge ſtationes. unde regio@em vel locum quæſitum
probè videre poſſis. Aſſerem deinde diſpone ſupra
fulcrum, juxta doctrinam capitis 2. vel ſi fulcri ſupponendi
commoditas non eſt, ſupra lapidem aut truncum vel
188FABRICA ET VSVS num. Eo tunc firmato, ut neutrorſum moveri queat, pone
Regulam cum affixâ ei acu in Aſſere, impingeq́ue illi e-
tiam alteram acum, & move Regulam verſus ſecundam
ſtationem, ducq́ue lineam rectam ſecundùm Regulam per
Aſſerem, & locum nota, in quo acus A defixa eſt. Regulam
inde move verſus C. & iterum lineam duc per Aſſerem:
quam nota litterâ C.
Progreſſus ad ſecundam ſtationem, relicto ad primam
ſigno, diſpone Aſſerem, ut antè in primâ ſtatione, dirigeq́;
illum cum Regulâ in linea ſtationali verſus ſtationem pri-
mam: hoc firmato, ne tantillulùm moveri poſſit (Nam a-
lioqui omnis labor irritus eſſet) ſpatium intermedium ſta-
tionum metire.
Exemplo res fiet illuſtrior. En finge, te reperiſſe pedes 76.
ſume igitur acum ex A. & fige illam in lineâ ſtationali in B.
ut in figurâ adum bratum vides, Regulamq́; colloca ad a-
cum prope B. Illam move verſus C in campo notatum, iti-
demq́; lineam duc per Aſſerem, quæ lineam AC interſe-
cet. Et ſi interſectio fieri non poteſt, acum ex B ſumito, &
11Nota. propiuſculè verſus A illam moveto ac infigito, tantiſper,
dum utriuſq; lineæ interſectionem in Aſſere potes habere.
Sumetunc Circinum & poſito uno crure ejus in A. altero
verò in B. ubi fixa eſt acus, ſpatium ſumptū in ſcalam men-
ſoriam transfer, ut factum vides in figurâ, reperiesq́; pedes
76. quæ ſtatio tua eſt & linea nota. Crus præterea unum
Circini pone in litterâ A & alterum in C Aſſeris, itidemq́;
ſpatium iſthoc immotum transfer in ſcalam menſoriam;
reperiesq́ue pedes 80. Item pone crus unum Circini in B.
& alterum in punctum C. reperiesq́ue in @calâ menſoriâ
puncta 123. Tot igitur ab Aſ@ere @uo, ubi ſtatio tua eſt, uſq;
ad C ſunt pedes, nempe 123.
Ceterùm nota, In deſcriptione & figuris adjectis ſtatio-
22Nota. nes omnes ſumtas & deſcriptas eſſe à ſiniſtra dextrorſum:
quanquam nihil intereſt, quomodocunq; ſumas: modò è
commodo tuo ſiet.
199INSTRVMENTI CHOROGRAPHICI, &c.
Capvt V.
De Instrumenti uſu in deſcribendis duobus locis: quan-
tum item ſingula à ſe distent.
10[Figure 10]
DVas ad hancetiam deſcriptionem ſtationes eli-
ge: è quibus binos locos quæſitos undique con-
templari poſſis. Aſſerem tunc pone perpendicula-
riter, & Regulam verſus ſecundam ſtationem move, perq́;
Aſſerem duc lineam, quam litterâ A nota, juxta
2010FABRICA ET VSVScap. 4. & acum erectam in ea pone. Inde Regulam move
verſus C & itidem per Aſſerem duc lineam. Regulâ porrò
motâ verſus D. & ſimiliter lineâ ductâ per Aſſerem, hunc
aufer, & , relicto ibi ſigno, progredere ad ſtationem ſecun-
dam, dirigeq́ue lineam A verſus primam, planè ut ſtetit
antè qualis linea ſlationalis ſive nota linea hactenus vocata
eſt & vocabitur. Per hanc et enim reliquæ lineæ omnes in-
noteſcunt. Metire tunc ſtationum ſpatium intermedium
perticis, ſingulis 16 pedes continentibus, quales ad Agri-
menſuram vulgò ad hibentur reperiesq́; perticas 65.
Sume porrò acum ex A. & fige illam in puncto B ut in fi-
gurâ depictum cernis, lineasq́ue duc ex B in C & D quæ li-
neas ſignatas in Aſſere interſecent. ſi jam lineam duxeris à
puncto C in punctum ſive interſectionem D. habebis to-
pographiam utriuſque loci quæſitam.
Cupiens porrò ſcire, quantum ſingula bina loca ab u-
traque ſtatione tua diſtent, quantumq́ue diſtent illa à ſe,
operare juxta doctrinam capitis præcedentis: reperiesq́ue,
ſi, Circino mediante, de Aſſerein ſcalam menſoriam om-
nia ritè tranſtuleris, perticas vel pedes quæſitos.
Inductio integra eſt talis:
Ab Aad { C \\ D } ſunt perticæ { 140 \\ 120} quæ faciunt pedes { 2240. \\ 1920.
AB ad { C \\ D } ſunt perticæ { 100 \\ 158 } quæ faciunt pedes { 1600. \\ 2528.
AC ad D ſunt perticæ 160. quæ faciunt ped. 2560.
2111INSTRVMENTI CHOROGRAPHICI, &c.
Capvt VI.
De Inſtr umenti uſu in deſcribendo Prato, & c.
11[Figure 11]
PRatvm, in quo quadrupes degunt, deſcriptu-
rus iterum duas ſtationes elige; easq́ue ad duos
Prati angulos. unde ejus circumjectam ſuperfi-
ciem egregiè ſpectare poſſis. Aſſere tunc ritè diſpoſito, &
Regulâ motâ ad alterum Prati angulum, in quo ſtationem
elegiſti, acum fige in Aſſere, hancq́ue nota litterâ A. ſi
2212FABRICA ET VSVS rò Regulam moveris ab uno angulo Prati ad alterum, li-
neasq́ue in Aſſere duxeris, notatas literis C. D. E. F. G. H.
velut in figurâ clariſſimè apparet, progredere ad ſecūdam
ſtationem, lineamq́; ſtationalem dirige ad primam, & Aſ-
ſerem ſiſte, acumq́ue ſumtam ex A in B fige, & Regulam
move verſus locum longiſſimè patentem, videq́ue, an Re-
gula lineam Aſſeris interſecet. Nam aliâs, ut ſuprà dictum,
acus propiuſculè verſus A moveri debet, tantiſper dum in-
terſectio fiat. Iterum tunc lineam duc à B cum dioptrâ ad
omnes litteras Prati circum quaque.
In Aſſere cum Regulâ tunc lineam ducito à C verſus D.
& item lineam à D ad E. & ab E ad F. & ab F. ad G. & à G ad
H. habebisq́; totam Prati circumferentiam quaſi in Aſſere
concluſam.
Cupiens igitur ſcire, quæ Prati totius magnitudo peri-
pherica ſit, ſic operare: Metire à prima ſtatione ad ſecun-
dam quot perticas vel pedes habeas: reperiesq́ue perticas
112. Hanc diſtantiam Circino mediante transfer in ſca-
lam menſoriam, ut itidem ex figura apparet, eritq́ue hæc
inductio:
Ab { A \\ B \\ C \\ D \\ E \\ F \\ G } ad { B \\ C \\ D \\ E \\ F \\ G \\ A } ſunt perticæ { 112 \\ 85 \\ 60 \\ 94 \\ 85 \\ 64 \\ 82 } quæ faciunt \\ pedes { 1792. \\ 1360. \\ 960. \\ 1504. \\ 1360. \\ 1024. \\ 1312.
Summa, perticæ 582. pedes 9312.
2313INSTRVMENTI CHOROGRAPHICI, &c.
Capvt VII.
De Instrumenti uſu in deſcribendis quatuor Pagis:
& quantum hi à ſe distent.
12[Figure 12]
DEscriptvrvs quatuor Pagos, in campo
plano ſitos, elige ſimiliter duas ſtationes, ut antè.
unde illos itidem rectè contemplari poſſis. Aſſere
tunc ritè diſpoſito, & Regulâ illuc motâ, ubi ſecundam e-
legiſti ſtationem, acum figein lineâ, eam q́ue litterâ A nota.
2414FABRICA ET VSVS Ab hoc A duc lineas in Aſſere verſus quatuor Pagos deſcri-
bendos, & has litteris C. D. E. F. not ato, @uxta figuram.
Progreſſu facto ad ſtationem ſecundam, quam elegiſti,
& ad quam ſtationis Regulam direxiſti, Aſſerem iterum
diſpone juxta lineam ſtationalem, ſpatium q́ue interme-
dium ſtationum metire: reperiesq́ue perticas 400. Aufer
acum ex A. & hanc ſupra lineam ſtationalem in B fige, da-
q́ue operam, ut hîc quoque Aſſeris lineæ interſecentur: re-
periesq́ue à primâ ſtatione, litterâ A notatâ in Aſſere, uſq;
ad C perticas 570. & ad D perticas 445. & ad Pagum E
perticas 417. & ad F perticas 367. habesq́ue deſcriptam
diſtantiam integram à primâ tuâ ſtatione ad quatuor Pa-
gos, juxta perticas, ſingulis 16 pedes continentibus ut
dictum.
Si porrò cognoſcere cupis, quantum ſinguli quaterni
Pagi diſtent à ſe, lineas ducito ab unâ litterâ ad alteram, &
diſtantiam cujusq́ue Circino in ſcalam menſoriam trans-
fer: erit q́ue hæc Inductio:
Ab A ad { C \\ D \\ E \\ F } ſunt perticæ { 570 \\ 400 \\ 417 \\ 260 } quæ faciunt \\ pedes { 9120. \\ 6400. \\ 6672. \\ 4160.
Sic à Pa- \\ go { C \\ D \\ E } ad { D \\ E \\ F } ſunt \\ perticæ { 163 \\ 175 \\ 193 } quæ faciunt \\ pedes { 2608. \\ 2800. \\ 3088.
2515INSTRVMENTI CHOROGRAPHICI, &c.
Capvt VIII.
De Inſtrumenti uſu in deſcribendo Viva-
rio, & c.
13[Figure 13]
VIvarivm, in quo piſces continentur, deſcri-
pturus, ſimiliter duas ſtationes commodas elige,
ad duos videlicet Vivarii angulos, è quibus totum
Vivarium circumſpicere poſſis. Iterum ritè diſpoſito Aſſe-
re & fic firmato, ut moveri nequeat, lineam duc
2616FABRICA ET VSVS verſus ſecundam ſtationem, quæ linea eſt ſtationalis: hac
notatâ ibi, ubi acus A fixa eſt, lineas in Aſſere duc ab una-
quaque litterâ ad aliam circum circa totum Vivarium, ut
docet figura litteris A. B. C. D. E. F. inſignita,
Progreſſus deinde ad ſecundam ſtationem, ſtationalem
lineam dirige verſus primam ſtationem, intermedium q́ue
ſpatium metire: & reperies pedes 330. Acum tunc remove
ex A & illam in B fige, juxta doctrinam ſuperiorem, vide-
q́ue hîc etiam, ut lineæ in Aſſere ſeſe interſecent. Nam a-
liâs acus verſus A debet moveri, tantiſper, dum interſectio
fiat. Regulam inde move ad locum maximè diſſitum, hinc-
q́ue lineas per Aſſerem omnes ducito: & facilè citoq́; rem
totam expedies. Hoc facto, lineam ducito in Aſſere ab in-
terſectione B ad C. & item unam à C ad D. itidem q́ue ad E.
F. & A. habebisq́ue totam Vivarii proportionem in Aſſere
concluſam. Hanc porrò integram diviſionem ſi mediante
Circino transferas ab Aſſere in Scalam menſoriam, ab una
litterâ ad aliam gradatim, habebis deſcriptionem Vivarii
quæſitam.
Inductio talis eſt:
Ab { A \\ B \\ C \\ D \\ E} uſque ad { B \\ C \\ D \\ E \\ F \\ A} ſunt pedes { 330. \\ 210, \\ 180. \\ 240. \\ 212. \\ 300.
Summa, pedes 1472.
2717INSTRVMENTI CHOROGRAPHICI, &c.
Capvt IX.
De Instrumenti uſu in deſcribenda totâ Regione, &
Pagorum ejus.
14[Figure 14]
DEscriptvrvs totam quam piam Regio-
nem cum Pagis in ea contentis, ſi diſtantia unica
tantùm à Pago uno ad alterum tibinota ſit, ſic o-
perare: Elige, pro more duas ſtationes, & Aſſerem juſtè diſ-
poſitum immobiliter firma: Regulam tunc move
2818FABRICA ET VSVS ſtationem ſecundam, lineamq́ue duc per Aſſerem: move
dein de Regulam ad Pagum C. & item ad D. E. F. G.
Quòd ſi tres reliquos Pagos viſu aſſe quinequeas, quip-
pe vel ſaltu interjecto, vel tumulis, vel aliis impedimentis
obſtantibus, tunc iterum duas ſtationes elige, ut dicetur
paullò inferiùs. Progreſſus inde à prima ſtatione ad ſecun-
dam, Aſſerem cum lineâ ſtationali diſpone & dirige verſus
ſtationem primam, ſumtamq́ue acum ex A in B fige, & Re-
gulam cum dioptrâ move ad C. D. E. F. G. quò in primâ e-
tiam ſtatione metiebaris, operam q́ue da, ut lineæ in Aſſere
omnes ſeſe interſecent. Tunc ſtationum ambarum ſpa-
tium intermedium metire, reperies q́ue perticas 600. Aſ-
ſumto Circino, & crure ejus uno poſito in puncto A. alte-
ro verò in puncto B. diſtantiam inventam, ab unaquaque
litterâ ad alteram transfer in ſcalam menſoriam: eritq́ue
chorographia expedita: ut in figura litteris A. B. C. D. E. F. G.
notatâ liceat experiri.
Inductio oſtendens diſtantiam quinque Pagorum,
talis eſt:
Ab { A \\ B \\ C \\ D \\ G \\ E } ad { B \\ C \\ D \\ G \\ E \\ A } ſunt per-ticæ { 600 \\ 425 \\ 528 \\ 520 \\ 600 \\ 440 } quæ faciunt pedes { 9600. \\ 6800. \\ 8448. \\ 8320. \\ 9600. \\ 7040.
Inductio oſtendens diſtantiam à prima ſtatione ad
ſingulos Pagos, hæc eſt:
Ab A ad { C \\ D \\ G \\ E } ſunt per ticæ { 1030 \\ 1275 \\ 900 \\ 496 } quæ faciunt pedes {16480. \\ 20400. \\ 14400. \\ 7936.
2919INSTRVMENTI CHOROGRAPHICI, &c.
Restat deſcriptio trium Pagorum, quos videre
propter obſtantem ſylvam antea nequibas. Hîcigitur pro-
greſſu facto ad Pagum, litterâ C notatum, Aſſerem cum
dioptrâ & Regulâ dirige verſus Pagum D. (antè tamen ab-
latâ papyro in aſſere, & aliâ impoſitâ:) moveq́ue Regulam
cum dioptrâ verſus H & I. reperie@q́; ambos Pago@ uni in-
cumbere lineæ (quan quam nihil intereſt ſive uni incum-
bant, ſive non) & item verſus K Regulam move, lineamq́ue
duc per Aſſerem. Progreſſus inde ad ſtationem ſecundam
D. & motâ lineâ ſtationali verſus primam, nempe C. acu-
q́ue ex C ablatâ, inq́ue puncto D fixa, habebis à C ad D per-
ticas 528. ſi porrò Regulam moveris verſus H. I. K. eo mo-
do, ut antè, reperies à ſtationetua C diſtantiam ad ſingulos
Pagos quæſitam.
Inductio talis eſt:
AC ad { D \\ H \\ I \\ K } ſunt perticæ { 528 \\ 825 \\ 1170 \\ 920 } quæ faciunt pedes { 8448. \\ 13200. \\ 18720. \\ 14720.
Capvt X.
De Instrumenti uſu in deſcriptione Conuallis, Choro-
grapho in monte existente.
DEscriptvrvs è monte, vel alio loco ſu-
pero, ſubjectam Convallem duas itidem ſtationes
commodas elige. Tunc diſpoſito ita Aſſere, ut de-
c@@n@t @erſus locum deſcribendum, eoq; diligenter firma-
to, Regulam primùm move verſus ſecundam ſtationem,
ducq́ue per Aſſerem lineam. move deinde Regulam etiam
verſus locum deſcribendum, itidemq́ue lineam per Aſſe-
rem duc. Progreſſus ad ſtationem ſecundam, Aſſereq́uei-
terum diſpoſito ut antè, ſic videlicet ut declinet, metire ſta
tionum ſpatium intermedium, reperiesq́ue pedes 260.
3020FABRICA ET VSVS Si porrò Regulam moveris etiam verſus locum deſcriben-
dum in Convalle (ad quem viſus quoque fuit in primâ ſta-
tione) & denuo lineam duxeris per Aſſerem ſecundùm Re-
gulam, itemq́ue mediante Circino in Aſſere lineam no-
tam metiaris, quæ linea dicitur ſtationalis, ut noſti, eamq́ue
tranſtuleris in ſcalam menſoriam, reperies puncta 260.
Sic menſus alteram lineam Circino, ejusq́ue diſtantiâ in
ſcalam translatâ, reperies pedes 820. quæ diſtantia eſt à pri-
mâ ſtatione tuâ ſecundùm lineam rectam, in ſubjectam
Convallem deorſum, diſtantia videlicet quæſita.
Esto aliud exemplum:
Describam in Convalle diſtantiam ſubtus mon
tem aliquem, cui turris vel arx ſuperſtructa eſt. Hic pri-
mùm Aſſerem diſpono perpendiculariter: tunc Regulam
mo eo verſus ſtationem ſecundam (Nam hîc etiam du-
plici opus ſtatione) tertiò duco lineam per Aſſerem: quar-
tò Regulam moveo verſus montem & turrim vel arcem.
ubi quia per binas dioptras altitudinem montis viſu aſſe-
qui nequeo, perpendiculum binis dioptris applico, tantiſ-
per dum altitudinem datam perſpicio: ductâ tunc lineâ
per Aſſerem, progredior ad ſecundam ſtationem, & illic
motâ Regulâ ad primam, necnon ad montem, & ſuperſtru
ctam turrim vel arcem, perpendiculo mediante, ut antè,
metior ſpatium intermedium ſtationum, reperioq́; perti-
cas 620. His translatis de Aſſere in ſcalā, eademq́; peractâ
deſcriptione à primâ ſtatione in penetralia montis, ſubtus
turrim vel arcem ſuperſtructam, reperio perticas 2360.
Atqui cõmoditatem aucupatus ſum perfodiendi mon-
tis ad locum, qui eſt ſu btus turrim vel arcem. Menſus igi-
tur ab Aſſere eò uſque ubi fodiendi initium faci@m, repe-
rio perticas 2000. Fodiendæ ergo ſuperſunt perticæ 360.
Eſt verò ſtatio perticarum 620. quæ faciunt pedes 9920.
dimidium ferè miliare. A ſtatione ſubtus mōtem ſunt per-
ticæ 2360. quæ faciunt pedes 37760. ultra videlicet
3121INSTRVMENTI CHOROGRAPHICI, &c. miliare. Ab Aſſere, ubi fodiendi initium fit, ſunt perticæ
2000. quæ faciunt pedes 32000. ſeſqui miliare. Fodien-
dæ ergo ſunt, ut dictum, ad turrim vel arcem, monti ſuper-
ſtructam, perticæ 360. quæ faciunt pedes 5760. dimidium
nimirum miliare.
Capvt XI.
De Instrumenti uſu in deſcribendâ Vrbe cum plateis, portis,
mænib. turribus, templis, & aliis ædificiis.
15[Figure 15]
3222FABRICA ET VSVS
VRbem cū præcipuis ædificiis deſcripturus, duas
in duabus turribus ſtationes elige. unde quaſi ex
ſpecula ędificia omnia deſcribenda circumſpicere
poſſis. In turrium deinde unâ, Aſſere ritè & perpendicula-
riter diſpoſito, juxta doctrinam cognitam, Regulam move
verſus turrim ſecundam, hoc eſt, ſtationem B, lineam q́ue
duc per Aſſerem, quę linea ſit ſtationalis: & item lineas duc
verſus ſingula ædificia præcipua: has lineas ſeparatim nota
omnes, verùm litteris vel lineis duntaxat occultis: ut in ad-
jecta figurâ litteris A. B. C. D. E. F. G. H. I. K. notatum vides.
16[Figure 16]
3323INSTRVMENTI CHOROGRAPHICI, &c.
Ad ſecundam tunc ſtationem conſcende, Aſſeremq́ue
@um lineâ ſtationali iterum move verſus primam ſtatio-
nem: hoc firmato, itidem lineas occultas facito verſus ſin-
gula ædificia, & curato ut lineæ in Aſſere omnes ſeſe inter-
ſecent. Hoc peracto, & ſtatione tuâ ſive lineâ notâ menſu-
ratâ perticis ab A ad B. reperies perticas 90. Hac diſtantiâ
ab A ad B Circino translatâ de Aſſere in ſcalam, reperies
ſimiliter perticas 90.
Sic ab arce I cognoſcere potes diſtantiam ad reliqua
præcipua ædificia: adeò ut inde ad ſingula propugnacula
reperias perticas 125. ad portas verò principales perticas
90 Præterea propugnacula ſingula diſtant à ſe perticis 180.
& locus ubi arx ſita eſt, ab uno angulo ad alterum diſtat
perticis 70.
Inductio talis eſt:
Ab arce I ad { B \\ D \\ F \\ H } ſunt perticæ 125. quæ faciunt pedes 2000.
Abarce I ad { A \\ C \\ E \\ G } ſunt perticæ 90. quæ faciunt pedes 1440.
Singula porrò propugnacula diſtant à ſe perticis 180.
quæ faciunt pedes 2880.
Area denique quadrata conſtat perticis 70. quæ faciunt
pedes 1120.
Nota.
Si in turri vel monte exiſtens, diſpoſito Inſtrumẽto per-
pendiculariter (ut diſponi debet) per dioptras in Vallem
vel profunditatem ſubjectam deſpicere nequis, ita tunc o-
perare@ ſume perpendiculum, & illud ad ambas dioptras
3424FABRICA ET VSVS plica in Regulâ, ſecundùm directum: erisq́ue voti compos,
adeò ut profunditatem viſu pertingere tibi liceat, ſitq́ue
nihilominus hæc vera & proportionata loci deſcriptio in-
fernè à fundo illûc facta. Idem judicium eſt, ſi vice versâ in
Valle exiſtens altitudinem montis viſu nequis aſſequi. Ve-
rùm hæc & alia uſu potiùs & exercitatione, quàm præce-
ptis deprehenduntur & dignoſcuntur.
Denique ſi datæ Vrbis ſitum etiam cognoſcere cupis,
An videl cet vergat ad Orientem, aut Meridiem, aur Occi-
dentem, aut Septentrionem, ſic operare: Aſſere immoto
manente in turri, & poſitâ in ejus medio Regulâ amuſium
ſive compaſſum quadratum bene juſtum ei applica: quem
cum Regula tantiſper move dum Magnetis lingula lineam
meridionalem directè indicat: ſi tunc per Aſſerem ducas
lineam occultam, quæ crucilineâ interſecetur, nomi-
naq́ue plagarum ſingula adſcripſeris, habebis
Vrbis, vel partium ejus, ſitum
quæſitum.
17[Figure 17]
3525INSTRVMENTI CHOROGRAPHICI, &c.
Capvt XII.
In quo continetur fabrica ſecundi Inſtrumenti ſervientis
itidem deſcribendæ Regioni, & partibus in eâ con-
tentis, velut urbibus caſtris &
ſimilibus.
18[Figure 18]
PRaeter jam deſcriptum Inſtrumentum & u-
ſum ejus, aliud inſuper Inſtrumentum, eundem
ad uſum, poteſt fabrefieri, hunc in modum:
3626FABRICA ET VSVS ce Aſſerem itidem ex ligno duro, ſolido ac firmo, pollicem
circiter craſſum: hunc bene dolatum accuratè quadra ſin-
gulis lateribus ſeſquipedem circiter continentibus, & inſi-
gnitis litteris A. B. C. D. In medio Aſſeris facto puncto, Cir-
cini crus unum pone in puncto jam facto, alterum verò
extende, ferè ad Aſſeris extremitatem, ac peripheriam cir-
cumducito: hanc peripheriam ad dimidii pollicis craſſi-
tiem excavato, & orbem ei inſerito, qui in cavatura illa fa-
ci@è circummoveri poſſit, ſintq́ue orbis & Aſſer ſupernè in
eodem plano.
Fac porrò ad Orbis extremitatem locum excipiendæ
magnetis lingulæ accommodum, itidem Orbi & Aſſeri æ-
quiplanum. Quadraturam tunc in Orbe fabricator, tam
magnam, quàm dari poteſt: hanc itidem excavato, ad gra-
ni hordeacei craſſitiem circiter. Canaliculos item cavos
(Strias Vitruvius vocat) ad Aſſeris latera facito inter A B. &
C. D. nec non Regulam ex orichalco, dimidium circiter
pollicem latam, vel ampliùs; quæ ita fabrefieri debet, ut æ-
qualiter Aſſeri incumbat, inq́ue binis canaliculis excava-
tis liberè circumvolvi queat.
His confectis binas inter B. C. dioptras erigito cum binis
foraminibus minutis: cujuſmodi dioptræ in Quadranti-
bus ſive Aſtrolabiis vulgò viſuntur. Vel, quod magis pla-
cet, dioptrarum iſtarum loco duos apices vel acus facito,
quæ in lineâ rectâ ſtent erectæ: cujus generis dioptris in a-
liis etiam inſtrumentis uſus ſum, ut quæ commodiſſimæ &
certiſſimæ ſunt: quum è contra aciei oculi tranſmiſſio per
minuta illa foramina vehemēter fallere poſſit, in locis præ-
ſertim ſubcreperis & tenebricoſis.
Regulam porrò ex orichalco, & eâ, qua dictum, magni-
tudine factam, in certas dividito partes, ſic, ut primùm per
ejus medium ducas lineam rectam, unumq́ue latus divi.
das in partes 200. alteram verò in partes 1000. eritq́ue in-
tegra hæc Inſtrumenti fabrica; quod velim
3727INSTRVMENTI CHOROGRAPHICI, &c. ftudioſo, hoc etiam nomine commodatiſſimum eſſe, quòd
in duriſſimis belli caſibus felicifſimè co uſus eſt ſummus
noſtri temporis imperator & hoſtium ſuorum victor glo-
rioſiſſimus.
Capvt XIII.
De Instrumenti hujus uſu in deſcribendis Castris
Martiis, & c.
19[Figure 19]
3828FABRICA ET VSVS
ARchistrategvs, obſeſſurus propugna-
culum vel oppidum, vult prius caſtra ſua deſcribe-
re, quàm metari, ut cognitâ horum deſcriptione
ea communire poſſit foſſis, vallis, præſidiis, & reliquis re-
bus neceſſariis, contra hoſtis viciniim petus. Sic igitur ope-
retur: Papyrum cerâ, glutine, vel alio modo infigat Inſtru-
menti quadraturæ: Inſtrumentum deinde ponat in plano
perpendiculariter: admoveat tunc oculo ſuo Inſtrumenti
angulum B prope a in Caſtris datis, dirigatq́ue viſum per
dioptram verſus b in campo. Volvat inde Orbem tantiſ-
per, dum lingula magnetis lineæ meridionali incumbit,
Aſſere immoto ſem per manente. Mota porrò Regulâ de-
orſum in locum quempiam papyri, quadraturæ incumben
tis, & lineâ ductâ per quadraturam, metiatur certo inſtru-
mento menſorio, quot perticas vel pedes habeat ab a ad b.
eritq́ue voti ſui compos. Quòd ſi loci quæſiti diſtantia ni-
mis magn a eſt, proindeq́ue Caſtrorum deſcriptio horis vel
miliaribus definiri debet, accola quiſpiam de diſtantia ro-
gari poteſt: eritq́ue res exploratu facilis per perticarum &
pedum menſuram.
Esto tale exemplum.
Fingat a diſtare à b ped bus 1000. Hîc igitur Circinum
ſumat, & ponat eum in Regulâ antea in certas partes divi-
sâ: vel ſi Regula diſplicet, aliam inſtituere poteſt diviſio-
nem pro libitu, ut notatum videtur in figura.
Progrediatur tunc cum Inſtrumento ab a ad b. quò in
prima ſtatione collimatio etiam erat, diſponatq́ue Inſtru-
mentum iterum ut antè, verſus e in figurâ, ac Orbem de-
nuò volvat in lineam meridionalem. Volvat inde Regu-
lam ſurſum vel deorſum, tantiſper dum puncto directè in-
cumbat, perinde ut cum Orbe antè operabatur. Hinc de
puncto iterum lineam producat ſecundùm Regulam, &
diſtantiam denuo exploret, ut dictum, reperietq́ue pedes
2000. Poſito porrò Circino in ſcalâ menſoriâ, &
3929INSTRVMENTI CHOROGRAPHICI, &c. diſtantiâ punctorum 2000, ponat Circinum in quadratu-
râ Inſtrumenti in puncto b. punctumq́ue faciat altero cru-
re Circini in lineâ, quam littera c notet.
Progreſſus cum Inſtrumento ad locum in figura litterâ
c notatum, illud iterum, ut antè, diſponat, volvatq́ue Or-
bem cum lingulâ magnetis in lineam meridionalem, &
Regulam ſupra punctum c volvat, lineaq́ue ductâ a c me-
tiatur ad d. ut antè, reperietq́ue pedes 1060. Sumta per
Circinum in ſcalâ menſoria diſtantiâ, crus unum ejus po-
nat in c. verſusq́; d dirigat, & punctum faciat.
Progreſſus porrò à c ad d. Inſtrumentum diſponat ver-
ſus e. diſtantiam q́ue à d ad e metiatur. hoc dirigat verſus a,
ut didicit, metiarurq́ue inter e & a. ſpatio hoc, mediante
Circino translato in Inſtrumentum, reperiet pedes 2010.
Ita totam Caſtrorum circum ferentiam hábebit, quæ con-
cluſa eſt pedibus 7128. Circini præterea machinatíone co
gnoſcere poteſt diſſantiam ſingulotum contuberniorum
ab invicem, latitudinem item & longitudinem Caſtrorum
integrorum.
Capvt XIV.
De Instrumentihujus uſu in deſcribendâ Regione, qua-
terna aui quina miliaria longâ vel
latâ.
NObilis ſatis amplum territorium habet: vult
autem circumferentiam ejus cognoſcere, quan-
tum item à ſe diſtent in ea cōtenti vici, pagi mon-
tes, villæ, domus, & alia: ut optatum impetret, ſic operetur:
Aſſumto Inſtrumento eat ad territorii terminos, verbi gra-
tia ad Pagum littera A notatum: ſint verò ſeptem Pagi cir-
cumiacentes inſigniti litteris A. B. C. D. E. F. G. ſi nunc In-
ſtrumentum dirigat prope A verſus B. & lineam ducat jux-
ta doctrinam commemoratam, rogetq́; accolam
4030FABRICA ET VSVS de horis ſive miliaribus ad ſingula loca, habebit ab A ad B
iter horæ.
Si deinde progreſſus ad Pagum B Inſtrumentum dirigat
verſus Molendinum C. habebit iter ſeſquihoræ. Si à B pro-
greſſus ad Molendinum C. Inſtrumentum dirigat v@rſus
Pagum D. habebit iter duarum horarum. Si progrediatur
à Pago D ad Arcem E, habebit iter duûm cum dimidiâ ho-
rarum. Si progrediatur ab Arce E ad Pagum F habebit iter
dimidiȩ horæ. Si progrediatur à Pago F ad Villam G. diſtan-
tiamq́ue itidem roget, habebit iter horæ integræ. Si deni-
que Inſtrumentum dirigat à Villa G ad Pagum A. habebit
iter ſeſquihoræ: eritq́ue tota circumſerentia decem vulga-
rium horarum.
Inductio, continens diſtantiam Pagorum ſingu-
lorum ab invicem, eſt talis:
Ad { Pagum A \\ Pagum B \\ Molendinum C \\ Pagum D \\ Arcem E \\ Pagum F \\ Villam G } ſunt \\ horæ {1 \\ 1 {1/2} \\ 2 \\ 2 {1/2} \\ {1/2} \\ 1 \\ @ {1/2} } quæ fa \\ ciunt \\ perticas {1000. \\ 1500. \\ 2000. \\ 2500. \\ 500. \\
1000. \\ 1500.
4131INSTRVMENTI CHOROGRAPHICI, &c.
Capvt XV.
In quo continctur fabrica & uſus tertis Inſtrumenti, cùm aliis
operis, tum in primis Lapidicidis & ſcriniariis
fabris acconimodi.
20[Figure 20]
INstrvmentvm hoc, cum magnetis lin-
gulâ, ex ligno itidem ſolido ac duro fabrefiat, lon-
gumq́ue conficitor binos circiter pedes, & latum
@ex pollices, craſſum verò pollicem. In extremitate
4232FABRICA ET VSVS unâ eius Circulus deſcribitor ſecundùm Inſtrumenti capa-
citatem: illo binis diametris in centro concurrentibus in-
terſecto ſecundus Circulus deſcribitor; in quo gradus con-
venienter notentur: & item tertius; in quo numeri: item-
q́ue quartus, centro propior, qui excavari debet, inq́ue co
foramen confici, dati Inſtrumenti dimidietatem profun-
dum, excipiendo magneti ſerviens, adeò ut hinc inde, ubi
opus eſt, liberè volvi poſſit. In diametralibus porrò lineis
nomina quatuor plagarum inſcribuntor, Oriens, Meridies,
Occidens, Septentrio Circulus{q́ue} dividitor in partes 360, more
ſolito, quæ diviſio ſit, ſi Circulus primùm dividatur in par-
tes 4. hæ verò ſingulæ in 90. & hæ 90 in ternas: hæ verò
ternæ in ternas iterum: inq́ue binas deniq; hæ ſingulæ ſub-
dividantur. Binas præterea dioptras affigito, prout figura
clariſſimè ob oculos ponit Regulam etiam dividere potes,
pro libitu, in partes vel puncta 1000. plus minus: quo ſi
quidpiam deſcriben dum tibi ſit, partitio menſoria ad ma-
nus ſtatim ſit.
Ceterùm Inſtrumenti hujus uſus inſignis eſt in ſtructu-
ris vel aliis rebus deſcribendis: ut quum Architectus videt
affabrè factum ædificium vel domum aliquam: vult autem
aliam ei per omnia conformem exſtruere, ſitum item ejus
ad Orientem vel Meridiem, aut alias Mundi plagas cogno-
ſcere: ſi hoc Inſtrumento utatur, ritè adhibitâ magnetis lin
gulâ, & ſcalâ vel Regulâ menſoria, votum ſuum aſſeque-
tur Similiter hoc Inſtrumento uti poteſt ſaber ſcriniarius
in delineandis & efformandis ſubſtructionibus Zophoris,
encarpis, parietibus & aliis. Necnon geographiæ & choro-
graphiæ vel topographiæ ſtudioſo Inſtrumenti hujus uſus
erit accommodus ad deſcribendas regiones, urbes, oppida,
caſtella, propugnacula & alia.
Et ſic topographicorum eriam Inſtrumentorum bre-
vem, ſed perutilem: deſcriptionem habes, candide & ami-
ce Lector, quam rogo velis, pro amore in me tuo,
4333INSTRVMENTI CHOROGRAPHICI, &c. in partem interpretari. Id ſi feceris, operam dabo, ἑαυπερ ἐ-
{πι}τρέπ{ει} ὁ Θ εὸς, ut deſcriptionem quoque Inſtrumentorum,
quibus ad pyrecboliam tractandam opus eſt, ſuo tem-
pore in lucem edam. Illi Triuno Deo ſit
gloria in ſempiternum,
Amen.
Inscriptiones
OMNIVM CAPITVM
hujus Tractatus.
11Cap.I. # De Chorographia generatim:quid ſit, & quæ ad eam In-
ſtrumenta potißimùm requiſita, # pag. 1.
II. # De Inſtrumenti fabricâ, # 2
III. # De Triangulis, omnium dimenſionum fundamento, # 5
IV. # De Instrumenti uſu in deſcribendâ Regione vel loco vl-
tra aquas, # 7
V. # De Instrumenti uſu in deſcribendis duobus locis: quan-
tum item ſingula à ſe distent, # 9
VI. # De Inſtrumenti uſu in deſcribendo Prato, & c. # 11
VII. # De Instrumenti uſu in deſcribendis quatuor Pagis: &
quantum hi à ſe distent, # 13
VIII. # De Inſtrumenti uſu in deſcribendo Vivario, & c. # 15
IX. # De Instrumenti uſu in deſcribenda totâ Regione, & Pa-
gorum ejus, # 17
X. # De Instrumenti uſu in deſcriptione Convallis, Choro-
grapho in monte existente. # 19
XI. # De Inſtrumenti uſu in deſcribendâ Vrbe cum plateis, por
tis, mænib. turribus, templis, & aliis ædificiis, # 21
XII. # In quo continetur fabrica ſecundi Instrumenti, ſervien-
tis itidem deſcribendæ Regioni, & partibus in eâ con-
tentis, velut urbibus castris & ſimilibus. #
114434FABR ET VSVS INSTR VM. CHOROGR. XIII. # De Inſtrumenti hujus uſu in deſcribendis Caſtris Mar-
tiis, & c. # 27
XIV. # De Inſtrumenti hujus uſu in deſcribendâ Regione, qua-
terna aut quina miliaria longâ vel latâ, # 29
XV. # In quo continetur fabrica & vſus tertii Instrumenti,
cùm aliis operis, tum inprimis Lapicidis & ſcriniariis
fabris accommodi.
Finis.
45
[Empty page]
46
[Empty page]
4777[Handwritten note 7]
48
Wort Wort Wort Wort Wort Wort Wort Wort Wort.
Wort Wort Wort Wort Wort Wort Wort Wort Wort. Small Small Small Small. Wort Wort Wort Wort Wort Wort Wort Wort Wort.
Wort Wort. Small Small. Wort Wort.
Wort Wort. Small Small. Wort Wort.
Wort Wort Wort Wort Wort Wort Wort Wort Wort. Small Small Small Small. Wort Wort Wort Wort Wort Wort Wort Wort Wort.