Ceva, Giovanni, Geometria motus, 1692

Bibliographic information

Author: Ceva, Giovanni
Title: Geometria motus
Date: 1692

Permanent URL

Document ID: MPIWG:EDU33XTX
Permanent URL: http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/MPIWG:EDU33XTX

Copyright information

Copyright: Max Planck Institute for the History of Science (unless stated otherwise)
License: CC-BY-SA (unless stated otherwise)
1 1[Figure 1]
1
[Empty page]
1
GEOMETRIA
MOTUS
OPVSCVLVM GEOMETRICVM
A'IOANNE CEVA MEDIOLANENSI
In gratiam Aquarum excogitatum.
CONTINET DVOS LIBROS
Primum de Simplici Motu,
Alterum
de Compoſito.
2[Figure 2]
BONONIÆ, M. DC. XCII.
Typis HH. Antonij Piſarij Superiorum permiſſu.
1
[Empty page]
1
SERENISSIMO
MANTVÆ DUCI
FERDINANDO
CAROLO
.
ITerum, Sereniſſime Princeps, tuis aduolutus
genibus
opuſculum exhibeo, in quo naturam motuum, pleniori
methodo
, quàm puto antea ſit actum, geometricè exequor.
Neceße habui hæc præmittere, quò viam aperirem, & quo­
dammodo
alueum ſternerem aquarum doctrinæ, quarum
argumentum
vtiliſſimum, & profundæ indaginis iam diu
meditor
.
Quam arduum ſit, & per quas ſalebras eun­
dum
, vt nouum aliquid luce dignum è latebris naturæ eruarur
vtinam
Celſitudini tuæ aliquis veritatum non vulgarium
indagator
fidem faceret; ſcio equidem, & laboris improbitas
tangeret
benigniſſimum animum tuum, & ſimul naturæ inge­
nium
ſuſpiceres, quæ mentibus aliquorum vim inuentricem
inſeruit
, vt eorum iugi cogitatione humanis vſibus prouide-
1ret. Et verò (ſi in hoc genere de me quidquam confiteri decet)
niſi
aduerſæ valetudinis experimento prudentior factus indo­
lem
meam huiuſcemodi ſtudijs intemperanter addictam ali­
quot
ab hinc annis compeſcuißem; nec non quotidie munus à
Celſitudine
Tua ſummo cum honore & beneficentia demanda­
tum
(adeo vt hoc etiam nomine Teſeruatorem meum appella­
re
poſſim) inde me reuocaſſet; eorum, credo equidem, ponderi,
aſſiduæque
contemplationi ſuccumbere neceſſe erat.
Vnde au­
tem
, Celſiſſime dux, huic ſcientiæ tanta vis, vt quos ſibi ſemet
adiunxerit
, nonniſi altiori ratione queat a ſe ipſa dimittere?
An quod fortaſſe vbi animus publicæ vtilitati deſeruire cæpe­
rit
, veluti in naturæ concilium admiſſus, ſui quodammodo
oblitus
, propriam humilioremque ſedem reuiſere dedignetur; an
quia
, cùm inter cæteras ſcientias Geometria demonſtrationem,
hoc
eſt veritatem ſinceram, & quandam primi veri particu­
lam
profiteatur, hinc neſcio quid diuinum habent ſibi propoſitum,
vnde
nonniſi Deo impellente, vbi nimirum officia, potiorque
ratio
id poſtulant, ab eius intuitu retrahatur.
Hoc equidem
puto
; atque hinc diuina Geometria iure optimo a doctiſſimis, &
clariſſimis
viris paſſim nuncupatur.
Quamobrem nemo non
eam
ſuſpiciat, eiuſque cultores oppidò diligat; ob eamque causam
huic
etiam qualicunque opuſculo benignè annuas ſpero, adeo
vt
iam Te in terris Dominum, Altorem, Seruatorem, Patro­
numque
appellare non dubitem, quam vna cum Celſiſſima do­
mo
mihi, tot tibi nominibus deuincto, ſuperi vt ſeruent ſoſpi­
tentque
, enixè oro, ac omnibus votis exopto.
Sereniſsimæ Celſitudinis Tuæ
Humillimus, & Obſequentiſſimus Seruus
Ioannes Ceua.
1
GEOMETRIA
MOTVS.
DEF. I.
CVrrat mobile ab A in D ſecundùm rectam
AD
, & linea BHI ſit naturæ illius, vt dedu­
ctis
ad AD perpendicularibus AB, CH, DI
ex
punctis quibuſcunque A, C, D; veloci­
tatum
gradus, quos mobile ſortitur in ijſ­
dem
punctis A, C, D menſurentur ab ipſis
rectis
AB, CH, CI.
Figuram planam BADIHB apellabi­
mus
geneſim motus ab A in D.
Tab. 1. Fig. 1.
DEF. II.
IIſdem manentibus, ſit etiam alia linea EFG talis natu­

, vt protractis rectis BA in E, HC in F, & ID in G ha­
beat
DG ad CF eandem reciprocè rationem, quam HC
ad
ID.
Item ſit CF ad HE vt reciprocè BA ad HC, vo­
cabimus
figuram planam ADGIEA imaginem tempo­
ris
motus ab A in D iuxta geneſim prædictam.
Tab. 1. Fig. 2.
DEF. III.
ADhuc poſita illa geneſi, intelligatur linea PON eius

naturæ
, vt ſi ſit KL ad LM vt tempus lationis ab A
in
C ad tempus ab eodem C in D, habeat ſemper KP ad
LO
eandem rationem, quam AB ad CH; & LO ad NM
eandem
, quam HC ad ID: Figuram planam PKMNOP
1vocabimus imaginem iuxta geneſim BADI motus ab
A
in D.
Tab. 1. Fig. 3.
Corollarium.
Patet, cum motus ſunt æquabiles, geneſes, & imagines figu­
ras
eße parallelogrammas.
DEF. IV.
Tab. 1. Fig. 4.
SI ſint duæ geneſes, aut imagines ABCD, FEG, ita vt
cum
geneſes ſint, habeat AB ad FE eandem rationem,
quam
velocitas in A ad velocitatem in F, & cum imagines
velocitatum
, quarum tempora AD, FG, velocitas, quam
habet
mobile inſtanti A ad velocitatem alterius mobilis
inſtanti
F, ſit vt AB ad FE, & demum ipſis figuris vt imagi­
nibus
temporum conſideratis habeat velocitas in A ad
velocitatem
in F rationem eandem, quam AB ad FE, vo­
cabuntur
tum geneſes illæ, cum imagines inter ſe homo­
geneæ
.
DEF. V.
EAm planam Figuram, in qua ductæ quotcunque
ęquidiſtantes
deinceps decreſcunt, quò ad idem
extremum
propiores fiunt, acuminatam nuncupabimus.
DEF. VI. AX. I.
INter maximam, & minimam eiuſdem imaginis veloci­
tatem
cadit quædam media, qua tantùm velocitate, ſi
conciperetur
motus æquabilis, nihilominùs eodem tem­
pore
idem ſpatium curreretur, ac iuxta imaginem propoſi­
tam
: eam ergo mediam velocitatem dicimus propoſitæ
imaginis
æquatricem.
1
AX. II.
SPatium iuxta imaginem velocitatum quamcunque
exactum
, vel iuxta æquatricem imaginis eſt maius eo
ſpatio
, quod curreretur eodem tempore minima eiuſdem
imaginis
velocitate; ſed minus eo, quod velocitate ma­
xima
.
AX. III.
TEmpus, quo curritur ſpatium iuxta quamlibet tem­
poris
imaginem, maius eſt eo, quo idem ſpatium
curreretur
maxima velocitate, ſed contra minus eo altero,
quo
ipſum ſpatium minima velocitate exigeretur, earum
videlicet
, quæ ſunt in geneſi, aut imagine velocitatum pro­
poſiti
motus, cuius nempe illa eſt imago temporis.
Fit er­
go
, vt tempus æquale ei, quo illud ipſum ſpatium currere­
tur
iuxta propoſitam imaginem, ſit inter vtrumque dicto­
rum
temporum maximi, & minimi.
AX. IV.
QVæcunque excogitetur figura plana, vel eſt paralle­
logrammum
, vel acuminata figura, aut ex his com­
poſitum
.
Has tamen figuras inter binas volu­
mus
parallelas, ita vt vnum latus ſit ipſas nectens normali­
ter
parallelas, quanquam etiam loco parallelarum poſſint
eſſe
puncta, nempè vbi deſinunt in acuminatas prorſus
figuras
.
PROP. I. THEOR. I.
TEmpora, quibus duo motus complentur ſunt in ra­
tione
imaginum homogenearum ipſorum temporum.
1
Tab. 1. Fig. 5.
Motus ſint primò æquabiles, curratque mobile ſpatium
AB
tempore, cuius imago CAB, curratur item ab alio mo­
bili
ſpatium DE tempore, cuius imago DEF, & ſint ipſæ

temporum
imagines interſe homogeneæ, ſcilicet FD ad
AC
eandem habeat rationem, quam velocitas in A ad
velocitatem
in D. Dico, tempus per AB ad id per DE eſ­

ſe
vt figura ABC, ad DEF.
Cum motus æquabiles ſint
erunt
figuræ dictarum imaginum rectangula, propterea il­
lorum
ratio componetur ex rationibus altitudinum AB ad

DE
, & baſium AC ad DF, ex ijſdem verò rationibus ſpa­
tiorum
ſcilicet, & reciproca velocitatum (ſunt enim ima­
gines
inter ſe homogeneæ) nectitur etiam ratio temporum,
quibus
percurruntur ipſa ſpatia AB, DE iuxta geneſes ima­
ginum
ACB, DEF, ergo eſt eadem ratio inter illa tempo­
ra
, ac inter imagines ſuas.
Def. 4. huius.
Cor. Def. 3.
huius.
Gal. pr. S de
motu
æquab.
Def. 4. huius.
Tab. 1. fig. 6.
Def. 5. huius.
2. Sit motus vnus æquabilis, alter verò quicunque; ſit
tamen
imago huius temporis figura acuminata vt ALGE,
& alterius temporis prædicti motus æquabilis, ſit HFM,

quæ
rectangulum erit: Dico, imaginibus homogeneis exi­
ſtentibus
, fore inter has eandem rationem, ac homologè
inter
tempora decurſuum ab A in E, & ab F in M iuxtą
geneſes
imaginum temporum propoſitarum.
Si enim non
eſt
ita, ſit quædam alia magnitudo Y, maior, vel minor
imagine
acuminata ALGE, quæ ad imaginem FHM ha­
beat
eandem rationem, quam tempus per AE iuxta imagi­
nem
ALGE ad tempus per FM iuxta imaginem alteram
FHM
; ſit verò magnitudinis Y differentia ab imagine ma­
gnitudo
Z.
Secetur AE bifariam in C, pariterque ſeg­
menta
AC, CE bifariam in B, D, & ſic vlteriùs progredia­
tur
, donec, ſi compleatur rectangulum poſtremum, & ma­
ximum
DG, hoc minus exiſtat quam Z.
Tum ductis reli­
quis
æquidiſtantibus CI, BK, & à punctis N, I, K, I alijs
etiam
æquidiſtantibus rectæ AE, efficiatur ipſi ALGE cir­
cumſcripta
figura, conſtans ex rectangulis æquealtis AK
1BI, CN, DG, & inſcripta compoſita ex rectangulis inter ſe
pariter
æquealtis BL, CR, DI, EN.
Cum circumſcriptą
figura
differat ab inſcripta exceſſu, quo rectangulum DG
ſuperat
BL; (nam reliqua circumſcripta AK, BI, CN, re­
liquis
inſcriptis æqualia ſunt) ſequitur, exceſſum illum eſſe
minorem
magnitudine Z.
Si ergo magnitudo Y ponatur
maior
magnitudine ALGE pro exceſſu Z, maior etiam erit
circumſcripta
AK, BI, CN, DG.
Quòd ſi contrà Y intelli­
gatur
minor ipſa ALGE ex defectu Z, erit quoque eadem
Y
minor, quàm inſcripta figura BL, CK, DI, EN.
Itaque
nunc
, ſi fieri poteſt, ſit Y maior magnitudine ALGE per ip­
ſum
exceſſum Z, & intelligantur tot motus, quot ſunt re­
ctangula
in circumſcripta figura, ſcilicet ſint ipſi motus ab
A
in B, à B in C, à C in D, & à D in E ſecundum deinceps,
temporum
imagines AK, BI, CN, DG rectangula, quæ
ſint
interſe, & propoſitis imaginibus homogeneæ, qui
motus
erunt proptereà æquabiles.
His poſitis, tempus

per
FM iuxta imaginem MH ad tempus per AB iuxta ima­
ginem
rectangulum AK eandem habet rationem, quam re­
ctangulum
MH ad rectangulum AK, ſimiliter idem tem­
pus
per FM ſecundùm ipſam imaginem rectangulum MH

ad
ſingula reliqua tempora per BC, CD, DE imaginibus
deinceps
rectangulis BI, CN, DG habet eandem rationem,
quam
rectangulum MH ad ſingula eodem ordine rectan­
gula
BI, CN, DG.
Quo circa totidem rectangula ex MH,

quot
ſunt illa, ex quibus conſtat circumſcripta figura, ha­
bebunt
ad ea ipſa circumſcripta rectangula, ſeu ad eandem
circumſcriptam
figuram AK, BI, CN, DG eandem ratio­
nem
, quam totidem tempora eiuſdem imaginis MH ad ſi­
mul
tempora, quorum imagines ſunt illa ipſa circumſcripta
rectangula
AK, BI, CN, DG.
Quare etiam vnicum re­
ctangulum
MH ad circumſcriptam figuram AK, BI, CN,
DG
erit in eadem ratione, in quo vnicum tempus per FM
iuxta
imaginem MH ad omnia ſimul illa tempora iuxtą
1imagines, quæ ſunt dicta circumſcripta rectangula. Et
quoniam
figura imaginis eſt acuminata, habetque vi def.
2
. huius, applicatas, quæ ſunt in ratione reciproca veloci­
tatum
, quibus nempe mobile afficitur in punctis ſpatij, à
quibus
deducuntur ipſæ applicatæ; hinc fit, vt earum ve­
locitatum
, quas mobile habet in decurſu rectæ AB, ea, quę
in
A maxima ſit, & quæ in B minima.
Eodem modo iuxta
reliquas
imagines BKIC, CIND, DNGE, quæ itidem acu­
minatæ
ſunt, velocitates in fine decurſuum C, D, E (ſunt
enim
omnes versùs A acuminatæ) minimæ erunt, & ma­
ximæ
initio dictorum ſpatiorum.
Ideo tempora, quę im­

penduntur
iuxta illas imagines, ſeu ipſam imaginem ALGE,
cuius
illæ ſunt omnes partes, minora erunt temporibus,
quæ
decurrerent, ſi illi decurſus forent æquabiles ex mini­
mis
illis velocitatibus exacti, vel quod in idem recidit, ſi
illi
decurſus eſſent iuxta imagines rectangulorum circum­
ſcriptorum
AK, BI, CN, DG; itaque rectangulum MH ad
figuram
circumſcriptam AK, BI, CN, DG habebit mino­
rem
rationem, quàm tempus per FM imagine MH ad tem­
pus
per AE imagine ALGE, ſeu quàm rectangulum MH
habet
ex hypotheſi ad magnitudinem Y; igitur circumſcri­
pta
figura, quæ priùs minor oſtenſa fuit magnitudine Y;
nunc
maior concluditur; quod cum ſit abſurdum, ſequi­
tur
falsò nos poſuiſſe magnitudinem Y maiorem; quàm̨
ALGE
.
At ſi Y minor ponatur, quam magnitudo ALGE de­
fectu
Z; inſcripta, vt ſupra, figura conſtante ex rectangulis
æquè
altis BL, CK, DI, EN, vt ſcilicet differentia ab ima­
gine
ſit minor magnitudine Z, liquebit, magnitudinem Y
minorem
eſſe inſcripta figura BL, CK, DI, EN; deindę
procedendo
vt ſupra, inueniemus rectangulum MH ad in­
ſcriptam
figuram BL, CK, DI, EN in eadem ratione,
quo
tempus per FM imagine MH ad omnia ſimul decur­
ſuum
tempora per AB, BC, CD, DE iuxta imagines re­
ctangula
inſcripta BL, CH, DI, EN; Hæc verò temporą
1minora ſunt temporibus iuxta imagines ALKB, BKIC,
CIND
, INGE (nam velocitates initio decurſuum per
dictas
rectas diximus eſſe maximas, & quibus conſideran­
tur
illi motus æquabiles ſecundùm imagines ipſa illa re­
ctangula
inſcripta) ergo rectangulum MH ad inſcriptam̨
figuram
BL, CK, DI, EN habebit maiorem rationem, quam
tempus
per FM iuxta imaginem MH ad tempora ſimul
imaginibus
ALKB, BKIC, CIND, DNGE, ſiue ad tempus
iuxta
imaginem ALGE ex illis compoſitam.
Ideoque re­
ctangulum
MH ad ipſam inſcriptam figuram habebit ma­
iorem
rationem, quàm ad magnitudinem Y, idcirco Y, quæ
minor
oſtenſa fuit inſcriptà figura BL, CK, DI, EN, nunc
hac
alia via maiorem inuenimus; ergo cum rurſus hoc ſit
abſurdum
, neceſſe eſt magnitudinem Y neque minorem̨
eſſe
magnitudine ALGE, propterea æquales inter ſe erunt,
atque
adeo tempus per FM imagine MN ad tempus per
AE
imagine ALGE habebit eandem rationem, quam ima­
go
MH ad imaginem ALGE.
Quod &c.
Cor. Def. 3.
huius.
Cor. Def. 3.
huius.
Ex pramißą
parte
.
Euang. Tor­
ric
. lem. 18. in
libro
de dim.
parabolæ.
Ax. 3. huius.
3. Imagines propoſitæ ſint duæ acuminatæ. Dico ni­

hilominus
, tempora iuxta illas imagines per AE, HI eſſe vt
ipſæ
imagines ALGE ad HIK, quæ ſint inter ſe homoge­
neæ
vt ſemper ſupponetur.
Nam ſi intelligatur alius mo­
tus
per MF iuxta imaginem rectangulum MFN, qui æqua­

bilis
erit, manifeſtum eſt ex ſecundo caſu, tempus per AE
iuxta
imaginem ALGE ad tempus per FM iuxta imaginem
rectangulum
MH, habere eandem rationem, quam imago
ALGE
ad imaginem rectangulum MH; & ſimiliter tem­
pus
per FM imagine rectangulum MN ad tempus per HI
iuxta
imaginem HKI habet eandem rationem, quam ima­
go
NM ad imaginem HKI, ergo ex æquali tempus per AE
ad
tempus per HI ſecundùm imagines propoſitas erit vt
imago
ipſa ALGE ad imaginem HKI.
Quod &c.
Tab. 1. Fig. 7.
Cor. Def. 3
huius.
4. Demum imagines ſint quæcunque, modò ſint ho­

mogeneæ
, ADFB, GHKL: Dico rurſus inter ſe eſſe vt tem-
1pora per AB, AK iuxta ipſa imagines. Vel enim ima­
gines
ſunt ſimplices, hoc eſt tantùm parallelogrammę, aut
tantùm
acuminatæ, & tunc ſupra oſtendimus propoſitum,
quemadmodum
etiam ſi vna acuminata, altera parallelo­
gramma
; vel non ſunt huiuſmodi & componentur ex illis.

Sint
ergo in imagine ADFB partes ab æquidiſtantibus di­
ſtinctæ
ADEN, OFB acuminatæ & NEFO paralellogram-

mum
, erunt procul dubio inter ſe, totique imagini ho­
mogeneæ
; ſint pariter in alia imagine partes GHCM,
MCKL
, per æquidiſtantem MC diſtinctæ inter ſe acumi­

natæ
, quæ itidem inter ſe, & imagini, cuius ſunt partes, ho­
mogeneæ
erunt.
His acceptis, quoniam tempus per AN

iuxta
imaginem ADEN acuminatam ad tempus per HC
iuxta
aliam imaginem item acuminatam HGMC, habet
eandem
rationem, ac imago ADEN ad imaginem GHCM.
ſimiliter
tempus per HC iuxta imaginem GHCM ad tem­
pus
per CK iuxta imaginem acuminatam MCKL eſt vt
illa
ad hanc imaginem; componendo, inde per conuerſio­
nem
rationis, & conuertendo, tempus per HC ſecundùm
imaginem
GHCM ad tempora ſimul per HC, CK, quorum
imagines
GHCM, MCKL, hoc eſt ad tempus per HK iux­
ta
imaginem GHKL habebit eandem rationem, quam ima­
go
GHCM ad imaginem GHCL; & ideo ex æquali tem­
pus
per AN, cuius imago ADEN, ad tempus per HK, iux­
ta
imaginem GHKL, erit in eadem ratione, in qua eſt ima­
go
ADEN ad imaginem GHKL.
Præterea tempus per
AN
iuxta imaginem ADEN ad idem ipſum tempus habet
eandem
rationem, quam imago ADEN ad eandem ipſam;
tempus
per NO iuxta imaginem rectangulum NEPO ad

tempus
prædictum per AN eſt in eadem ratione imaginum
NEPO
ad ADEN, & ſimiliter tempus per OB iuxta ima­
ginem
OPFB habet ad tempus per AN eandem rationem,
ac
imago OPFB ad imaginem ſæpè dictam ADEN; itaque ex
lem
. 18. Toric. in lib. de dim: parabolæ, erunt tria tempora per
1AN, NO, OB iuxta imagines deinceps ADEN, NEPO,
OPFB
, hoc eſt erit tempus per AB iuxta imaginem ADFB
ad
ſimul tria tempora per AN iuxta eandem imaginem
ADEN
, vt imago ADFB ad triplum imaginis ADEN, &
cum
tria æqualia tempora per AN ad vnicum ex illis ſit
vt
triplum imaginis ADEN ad vnicam imaginem; ſequi­
tur
ex æquali tempus per AB ad tempus per AN iuxtą
imaginem
ADEN habere eandem rationem, quam imago
ADFB
ad imaginem ADEN: & oſtenſum fuit tempus per
AN
iuxta imaginem ADEN ad tempus per HK iuxta
imaginem
GHKL habere eandem rationem, quam imago
ADEN
ad imaginem GHKL, ergo rurſus, & tandem ex
æquali
, tempus per AB iuxta imaginem ADFB ad tempus
per
HK iuxta imaginem GHKL habebit eandem rationem,
quam
imago ADFB ad imaginem GHKL.
Quod &c.
Tab. 1 Fig. 9
Ax. 4. huius.
Def. 4. huius.
Def: 4. huius.
Ex tertia
parte
huius.
Ex 2. partę
huius
.
Corollarium.
Hinc colligitur, ſi prima magnitudo ad ſecundam fuerit vt
tertia
ad quartam, item alia prima ad aliam ſecundam vt
alia
tertia ad aliam quartam, & ſic vlteriùs quoad viſum̨
fuerit
, ſint præterea omnes primæ, item omnes tertiæ interſe
æquales
, conſtat, inquam, primarum vnam ad omnes ſecun­
das
habere eandem rationem, ac vna tertiarum ad omnes
quartas
.
PROP. II. THEOR. II.
Spatia, quæ curruntur iuxta quaſcunque homogeneas
velocitatum imagines, ſunt interſe, vt eædem illæ ima­
gines
.
Sint primùm motus æquabiles, curraturque ſpa­

tium
AB iuxta imaginem velocitatum, quæ rectangulum
erit
ILMK, ſpatium verò DE tranſigatur iuxta imaginem̨
prædictæ
homogeneam rectangulum FHNG (nam erunt
1homogeneæ ipſæ imagines, ſi vt ex Def. 4. huius IL ad HF
erit
vt velocitas inſtanti I ad velocitatem mobilis inſtanti
F
) Dico ſpatium AB ad DE eſſe vt imago rectangulum̨
ILMK
ad imaginem rectangulum FHNG.
Componuntur
ipſa
illa rectangula ex ratione altitudinum IK ad FG, & ex
ea
baſium IL ad FH; verùm ex ijſdem, ea nempe temporum

IK
ad FG, atque ea velocitatum IL ad FH componitur
etiam
ratio ſpatiorum AB ad DE, ergo ipſa ſpatia erunt vt
propoſitę
imagines.
Tab. 1. Fig. 9.
Cor. Dif. 3.
huius.
Gil. de motu
æquabili
.
Tab. 1. fig 10.
2. Sint nunc motus iuxta imagines, quarum altera acu­
minata
, altera rectangulum ſit.
Dico rurſus ſpatium AB,
quod
curritur iuxta imaginem ABCD ad ſpatium DE,
quod
curritur iuxta alteram imaginem, eſſe vt imago
ABCD
ad imaginem PHNG.
Niſi ita ſit, erit alia magni­
tudo
Y maior, vel minor imagine ABCD, quæ quidem ad
alteram
imaginem HPGN habebit eandem rationem, quam
ſpatium
AB ad DE.
Sit primùm maior exceſſu Z. Cir­
cumſcribatur
; vt egimus in ſecunda parte primæ huius, fi­
gura
imagini ABCD conſtans ex rectangulis æquè altis,
excedatque
imaginem ABCD exceſſu minori, quam Z; ſit
ergo
circumſcripta illa AE, HF, IG, KG, quam primò fa­
cilè
oſtendemus minorem magnitudine Y; nam hæc exceſ­
ſu
magis diſtat ab imagine, quàm circumſcripta illa.
Præ­
terea
ſi intelligantur tot motus æquabiles, quot ſunt rectan­
gula
circumſcripta, ij nempe, qui fierent temporibus AH,
HI
, IK, KD iuxta deinceps imagines ipſa rectangula AE,
HF
, IG, KC interſe, & propoſitis imaginibus homogeneas,
velocitates
, quibus ijdem motus conſiderarentur, forent
HE
, IF, KG, DC, nimirum maximæ imaginum ABEH,
HEFI
, IFGK, KGCD; Cumque ita ſit, longiora ſpatia cur­

rerentur
iuxta imagines rectangula circumſcripta, quam
ijſdem
temporibus, imaginibuſque poſtremis, hoc eſt quam
tempore
AD iuxta imaginem ABCD; obidque ſpatium
AB
ad DE, ſeu magnitudo Y ad imaginem HPGN habe-
1bit minorem rationem, quàm omnes illæ ſimul imagines,

ſeu
quam circumſcripta figura AE, HF, IG, KC ad ean­
dem
imaginem HPGN; quare Y, quæ priùs oſtenſa fuit
maior
, nunc reperitur minor eadem circumſcripta, quod
cum
fieri nequeat, impoſſibile etiam eſt magnitudinem Y
maiorem
eſſe magnitudine imaginis ABCD.
Sit ergo mi­
nor
, ſi etiam fieri poteſt, & defectus ipſius Y ſupra ABCD
ſit
Z.
Inſcribatur imagini figura ex rectangulis æquealtis, vt
nempe
deficiat ab imagine defectu minori Z; ſic enim ipſa
inſcripta
, quæ ſit AB, IE, KF, DG erit magnitudine pro­
pinquior
imagini ABCD, quàm Y, ideoque Y minor erit
dicta
inſcripta figura.
Deinde, quoniam, ſi ponantur mo­
tus
æquabiles, quorum imagines rect angula inſcripta HB,
IE
, KF, DG, quæque inter ſe, & propoſitis imaginibus ſint
homogeneæ
; velocitates, quibus efficerentur dicti motus,
eſſent
AB, IE, KF, DG, minimæ ſcilicet imaginum ABEH
HEFI
, IFGK. KGCD, & ideo ſpatia, quæ percurrerentur
temporibus
HA, HI, IK, KD imaginibus illis, maiora eſ­

ſent
, quàm quæ ijſdem temporibus tranſigerentur iuxtą
imagines
prædictas rectangula circumſcripta, hinc fit vt
ſpatium
AB ad DE, ſeu magnitudo Y ad imagine HPGN
habeat
maiorem rationem, quàm inſcripta figura ad ean­
dem
imaginem HPGN; quare Y, quæ minor erat inſcripta
figura
, modò reſultat maior, non ergo Y minor eſſe poteſt
imagine
ABCD, ſed neque maior vt oſtendimus, ergo ſpa­
tium
AB ad DE erit, vt imago ABCD ad imaginem
PHNG
.
Quod &c.
Ax. 2. huius.
Cor. pr. 1. hu­
ius
.
Ex. 2 huius.
3. & 4. Si verò imagines acuminatæ ſint, aut demum
quæ
cumque, eodem prorsùs modo, quo prima propoſitio­
ne
, oſtendemus hoc etiam propoſitum, ergo patet omne
intentum
.
1
Scholium.
Cum prorsùs geometricè oſtenderimus ſuperiores duas pro­
poſitiones
, vtiliſſimum eſt obſeruare, quomodo liceat vti tem­
poris
inſtantibus, non vt punctis prorsùs geometricis, ſed vt
quantitatibus
dicam minoribus quibuſcunque datis.
Hinc
oritur
indiuiſibilium methodus, quæ intelligentiam affert
faciliorem
, ac ſi rigori geometrico penitus inſiſteremus, quam­
quam
tamen difficiliores Geometras mihi magis decerę
videantur
.
PROP. III. THEOR. III.
Tab. 2, Fig. 1.
SPatia, quæ curruntur iuxta quaslibet homogeneas ve­
locitatum
imagines, nectuntur ex rationibus tempo­
rum
, ac æquatricum.
Velocitates æquatrices duorum motuum, quorum ima­
gines
velocitatum ſint ABCD, EFHI ponantur AG, EL.
Dico ſpatia, ſeu ipſas imagines componi ex ratione tem­
porum
AD ad EI; & ex ea æquatricum AE ad EL.
Nam
ſi
motus, qui eſt iuxta imaginem ABCD perſeueret velo­
citate
AG, eſſet quidem æquabilis, idemque ſpatium illa

velocitate
, & tempore AD percurreretur, ac ſecundùm̨
imaginem
ABCD; Itaque exiſtente rectangulo DE, quod

eſset
imago velocitatum illius motus æquabilis, foret idem

æquale
imagini ABCD (nam imagines ABCD, & DG
homogeneæ
ſunt) eodem modo imago rectangulum VL
æquale
eſset imagini EFHI.
Cum ergo duæ imagines re­
ctangula
DE, IL componantur ex rationibus temporum
AD
ad EI, & ex ea æquatricum AG ad EL; ex ijſdem̨
prorsùs
rationibus etiam imagines propoſitæ prædictis re­
ctangulis
æquales nectentur.
Et ideo ſpatia, quæ propo­
ſitis
imaginibus tranſiguntur, quæque ipſis proportionalia
1ſunt, componentur ex rationibus temporum, & ex rationi­
bus
æquatricum.
Def. 6. Ax. 1.
Cor. 3. Def. 3.
huius.
Pr. 2. huius.
Corollarium I.
Hinc patet ſi lineæ, quæ in imagine velocitatum tempus
exhibet
, aplicetur rectangulum æquale propoſitæ imagini ve­
locitatum
, fore vt latitudo eiuſdem rectanguli, ſit velocitas
æquatrix
propoſitæ imaginis.
Corollarium II.
Item constat, vbi tempora, vel æquatrices velocitates fue­
rint
æquales, rationem ſpatiorum eſſe eandem, quæ æquatri­
cum
, vel quæ temporum.
LEMMA.
Si quælibet ratio compoſita ſit ex quotcumque rationibus,
harum
quælibet nectetur ex propoſita, & ex reliquis contra­
riò
ſumptis rationibus.
Sit A ad B compoſita ex rationibus E
æd
F; G ad H; & I ad K.
Dico quamlibet ist arum puta G ad
K
conſtare ex rationibus A ad B, & ex reliquis reciprocè ſum­
ptis
F ad E, & I ad K.
Vt E ad F, ita ſit A ad C, & vt D ad B
ſic
I ad K; erit C ad D, vt G ad H; ideoque C ad D, hoc eſt G ad

H nectetur ex C ad A, ſeu F ad G, & ex rationibus A ad B,
B
ad D, ſiue K ad I.
Quod &c.
1 A E C F I. K D G B H
PROP. IV. THEOR. IV.
TEmpora, quibus abſoluuntur duo motus componun­
tur
ex ratione ſpatiorum, & ex reciproca æquatri­
cum
.
Cum enim ſpatia componantur ex ratione temporum,

& ex ea velocitatum æquatricum, ſequitur per prædictum
Lemma
, quòd tempora nectantur ex rationibus ſpatiorum,
& reciproca æquatricum.
Pr. 3. huius.
Corollarium.
Manifeſtum eſt ſpatia, vel æquatrices velocitates, ſi ſint
æquales
, eſſe tempora in reliqua ratione reciproca æquatri­
cum
, vel ſpatiorum non reciproca.
PROP. V. THEOR. V.
ÆQuatrices velocitates componuntur ex rationibus
ſpatiorum
, & reciproca temporum.
Cum ſpatia componantur ex rationibus temporum, &
velocitatum
æquatricum, manifeſtum eſt ex eodem Lem­
mate
, velocitates ipſas necti ex rationibus ſpatiorum, &
reciproca
temporum.
Corollarium.
Deducitur, æquatrices velocitates eſſe vt tempora reciprocè
ſumpta
, vel vt ſpatia, ſi altera ratio fuerit æqualitatis.
D. E F. VII.
Tab. 2. Fig. 2.
SI in geneſibus homogeneis AEC, GFK exiſtente AB
ad
BC ſicut GI ad IK, habeat AE ad BD eandem ra-
1tionem, ac GF ad IH, motus, qui fiunt iuxta illas geneſes,
vocentur
inter ſe ſimiles, & ipſæ geneſes dicentur ſimilium
motuum
; quod verò attinet ad rectas AE, BD, GF, IH apel­
labimus
applicatas ad homologa puncta A, B, G, I propor­
tionales
.
PROP. VI. THEOR. VI.
SI in imaginibus temporum homogeneis, applicatæ
nius
fuerint ad homologa puncta, proportionales ap­
plicatis
alterius imaginis, motus, quorum ſunt ipſæ imagi­
nes
, ſimiles erunt.
Imagines temporum ſint &MLABC, &ONGIK, quæ

ſint
homogeneæ, & cum GI ad IK ſit vt AB ad BC, habeat
quoque
AL ad BM eandem rationem, ac GN ad IO. Di­
co
, motus, quorum ſunt illæ imagines temporum inter ſe ſi­
miles
eſſe.
Tab. 2. fig. 3.
Sint apud ipſas imagines eorundem motuum geneſes,
ſcilicet
EAC, FGK interſe homogeneæ.
Exiſtente AL ad
BM
, vt GN ad IO, erit conuertendo BM ad AL vt IO ad
GN
; ſed vt BM ad AL ita ob geneſim EA ad DB, & vt IO

ad
GN, ſic FG ad HI. ergo EA ad DB eſt vt FG ad HI, erat
autem
vt AB ad BC ita etiam GI ad IK, ergo motus ſunt

ſimiles
, & ipſæ imagines ſimilium motuum.
Def. 2. huius.
Def. 7. huius.
PROP. VII. THEOR. VII.
SI in imaginibus velocitatum vnius, applicate fuerint ex

punctis
homologè ſumptis proportionales applicatis
alterius
imaginis, motus iuxta ipſas imagines erunt ſimi­
les
, ideoque ipſæ imagines ſimilium motuum.
Tab. 2. fig. 4.
Velocitatum imagines ſint ABCD, NPRT, ſitque AB
ad
EF in eadem ratione, in qua NP ad TR; Dico exiſtenti­
bus
etiam BF ad FC, vt PQ ad QR eſſe propoſitas imagi­
nes
ſimilium motuum.
Intelligantur eorundem motuum
1geneſes GHKL, YZ 43. & ſit pariter HI ad IK, vt ſegmen­
tum
ABFE ad EFCD.
Sit ſimiliter Z ad 4 vt ſeg­
mentum
NPQV ad VQRT, ductiſque applicatis IM, QV,
manifeſtum
eſt, vt velocitas AB æqualis eſt velocitati GH,
ſic
EF æqualem fore ipſi IM; nam quia ſpatium tranſactum
iuxta
imaginem ABFE ad ſpatium tranſactum imagine

EFCD
eſt vt illa ad hanc imaginem, nempe vt HI ad IK,
erit
mobile inſtanti F in puncto I, & ideo inibi erit veloci­
tas
eadem, quam habet mobile inſtanti F, ſcilicet æquales
erunt
EF, IM.
Eodem modo erunt æquales QV, 2, &
ſunt
etiam æquales NP, YZ, ergo ſicut ſe habet AB ad EF,
ita
erit GH ad MI, & vt eſt NP ad Vque ita erit YZ ad 2
Præterea
concipiatur figura OPRSXO ſimilis ipſi ABCD,
ſcilicet
ſit CB ad PR vt AB ad OP, vel (cum ſint BF ad
FC
ita PQ ad QR, vt EF ad homologam XQ, erit ſeg­
mentum
ABFE ad ſibi ſimile ſegmentum OPQX in dupli­
cata
ratione laterum homologorum EF ad XQ, & item in
eadem duplicata ratione erunt interſe ſimilia ſegmenta EFCD
ad
XQRS, ſed cum etiam OPQX ſegmentum ad NPQV,
& XQRS ad ſegmentum VQRT ſint in eadem ratione
eiuſdem
QX ad QV, erit ex æquali ſegmentum ABFE ad
ſegmentum
NPQV, vt ſegmentum EFCD ad VQRT, &
permutando
, ſegmentum ABFE ad ſegmentum EFCD ha­
bebit
eandem rationem, ac ſegmentum NPQV ad VQRT
ſcilicet
erit HI ad IK vt Z ad 4, ob idque conſtat ge­
neſium
applicatas vnius proportionales eſſe applicatis al­
terius
, quare ſimiles motus erunt, qui fiunt iuxta imagines
velocitatum
propoſitas.
Pr. 2. huius.
PROP. VIII. THEOR. VIII.
SPatia, quæ curruntur ſimilibus motibus ſunt in ratione
compoſita
temporum, & homologarum velocitatum,
inter
quas ſunt extremæ, aut primæ.
1
Imagines velocitatum ſimilium motuum ſint BCDE,

GMKI
, & iuxta eas percurrantur ſpatia A, F.
Dico iſta com­
poni
ex rationibus temporum BE ad GI, & ex ea veloci­
tatem
extremarum ED ad IK.
Fiat vt BE ad GI, ita BC
ad
GH, intelligatur que GHLI figura ſimilis ipſi BDE. Quo­

niam
ſpatium A ad F, hoc eſt imago BCDE ad imaginem
GMKI
componitur ex ratione imaginis BCDE ad figu­
ram
ſibi ſimilem GHLI, & ex ratione huius ad imaginem
GMKI
: prior ratio eſt duplicata homologorum laterum̨
BE
ad GI, ſeu eſt compoſita ex BE ad GI, & ex huic ſimi­
li
ratione ED ad IL, & ratio altera, imaginis ſcilicet GHLI
ad
imaginem GMKI eſt, vt LI ad IK; ergo ex æquali ima­
go
BCDE ad imaginem GMKI, hoc eſt ſpatium A ad ſpa­
tium
F, componetur ex ratione temporum BE ad GI, & ex
rationibus
ED ad LI, & IL ad IK, ſcilicet nectetur ex ra­
tione
BE ad GI, & ED ad IK, quæ poſtrema cum ſit ratio
velocitatum
extremarum ED ad IK; conſtat, quod propo­
ſuimus
, ſpatia ſimilium motuum componi ex ratione tem­
porum
, & ex ratione homologarum velocitatum, hoc eſt
extremarum
.
Tab. 2. Fig. 5
Pr. 2. huiu.
Corollarium.
Si tempora fuerint æqualia, ſimilium motuum ſpatia erunt
vt
extremæ, vel ſummæ velocitates, & contra, ſi iſtæ æquales
ſint
, erunt ſpatia vt tempora.
Corollarium II.
Cum ſpatia ſimilium motuum nectantur ex ratione tem­
porum
& ex ea velocitatum ſummarum, ſeu earum, quæ sunt
ad
inſtantia ſimiliter ſumpta in rectis BE, GI, constat ex
lem
: infra cor. 2. pr. 3. huius tempora componi ex rationi­
bus
ſpatiorum ſimilium motuum, & ex recìproca dictarum
1velocitatum. Ex eadem ratione patet eſſe velocitates ſum­
mas
, vel homologas vti diximus in ratione compoſita dicto­
rum
ſpatiorum, & ipſorum temporum.
Corollarium III.
Quare ſi alteræ de duabus componentibus æqualis fuerit,
reliqua
tantùm computanda erit.
Scholium.
Hinc emergit omnis ferè doctrina grauium cum deſcendunt
prorſus
libera, aut ſuper planis inclinatis ad horizontem̨:
nec
accidit veritates iam patefactas huc rurſus lectoris taedio
afferre
, ſed libeat potius, rationem metiendarum imaginum,
quamuis
longitudine immenſarum, noſtra methodo exponere.
DEF. VIII.
Tab. 2. Fig. 6.
SInt inter binas parallelas AB, GH, et IK, PQ planæ fi­
guræ
ABHG, IKQP, & in altera earum ducta altitudi­
ne
RV, ſint inter ſe ipſæ figuræ talis naturæ, vt cum ſit
GABH
ad ſegmentum EABF factum per æquidiſtantem
ipſi
GH ſicut VR ad RT, verificetur ſemper (ducta æqui­
diſtanti
NTO ipſi PQ) eſſe GH ad EF vt reciprocè NO ad
PQ
tunc huiuſmodi figuras vocabimus inter ſe auuerſas.
Corollarium.
Sequitur ex vi nunc allatæ deffin., lineam IK tunc eſſe in­
finitam
, cum AB fuerit punctum, & ideo ſimul conſtat figu­
ram
IPQK immenſam eſſe longitudine versùs K aut I, aut
vtrinque
, ſi nempe producerentur nunquam coituræ lineæ
QP
, IK.
1
PROP. IX. THEOR. IX.
REctangulum ſub altitudine, & baſi vnius auuerſarum
ad
ipſam auuerſam figuram, eandem habet rationem,
ac
altera auuerſa figura ad rectangulum ex baſi in altitudi­
nem
eiuſdem huius figuræ.
Tab. . fig. 7.
Sint auuerſæ figuræ ACB, GFDEG. Dico rectangu­
lum
DF in DE ad figuram GFDEG, eandem habere ratio­
nem
ac figura ACBA ad rectangulum AB in BC.
Sint pri­
mùm
ABC, FDE anguli recti, & ducta qualibet HI paral­

lela
BC, ſit BAC ad HIA vt DF ad KF, erit ob naturam
auuerſarum
KL ad DE vt BC ad HI; itaque ſi ponatur eſſe
quidam
motus ab F in D iuxta imaginem velocitatum BAC,

erit
GFDEG imago temporis eiuſdem motus; nam imago

BAC
ad imaginem HIA eſt vt ſpatium DF ad ſpatium FK
& velocitas BC ad velocitatem HI vt reciprocè KL ad DE.
Sit etiam alius motus, ſed æquabilis, cuius imago velocita­
tum
æqualis ſit, & homogenea ipſi BAC, rectangulum nen­
pe
AB in BM, & ideo ſi fiat BM ad BC ſicut DE ad DN,
concipiaturque
rectangulum FD in DN, erit hoc imago

temporis
dicti motus æquabilis, homogenea, & æqualis
imagini
GFDEG; nam tempora, ſcilicet imagines GFDEG,

FD
in DN rectangulum componuntur ex rationibus ſpa­

tiorum
, hoc eſt imaginum velocitatum interſe æqualium,
ABM
, ACB, & reciproca æquatricum pariter æqualium
BM
, BM.
Cum igitur rectangulum FD in DN æquale ſit

imagini
, ſeu figuræ GFDEG, habebit eadem figurą
GFDEG
ad rectangulum FD in DE eandem rationem,
quam
DN ad DE, hoc eſt quam BC ad BM, ſeu quam re­
ctangulum
AB in BC ad rectangulum AB in BM, aut ad ei
æqualem
figuram ABC; & conuertendo, manifeſtum eſt
quod
propoſuimus, nempe rectangulum FD in DE ad fi­
guram
GFDEG habere eandem rationem, ac figura ACBA
1ad rectangulum AB in BC. quod erat demonſtrandum
primo
loco.
Def. 8. huius.
Def: 2. huius.
pr. 2. huius.
Def. 2. huius.
pr. 1. huius.
pr. 4. huius.
Cor. pr. 3. hu­
ius
.
2. Si verò propoſitæ figuræ ſint quæcunque auuerſæ

DAE
, QPLMQ poterunt reuocari ad quaſdam alias
FKG
, RSZX, quæ ſint inter eaſdem parallelas, queis com­
prehenduntur
propoſitæ figuræ, ad eo vt exiſtentibus re­
ctis
angulis KFG, RXZ ſint ipſæ binæ figuræ ab ijſdem pa­
rallelis
interceptæ.
inter ſe æqualiter analogæ hoc eſt du­
ctis
æquidiſtantibus, vt viſum fuerit IHBC, VTNO, ſint
ſemper
interiectæ lineæ IH, BC, & VT, NO æquales: hoc
modo
non tantùm liquet figuras FKG, DAE, nec noņ
RSZX
, PQML æquales inter ſe eſſe, verùm etiam FKG ad
IKH
eſſe in eadem ratione, in qua QPLMQ ad QPNOQ,
quamobrem
ex prima parte, rectangulum ZX in RM ad
figuram
SRXZS, hoc eſt rectangulum LM in altitudinem
figuræ
QPLMQ ad hanc ipſam figuram habebit eandem
rationem
, quam figura FKG ad rectangulum KF in FG,
vel
quam figura DAE ad rectangulum DE in altitudinem
eiuſdem
huius figuræ DAE; quo circa conſtat omne pro­
poſitum
.
Tab. 2. Fig. 8.
Corollarium.
Patet in prima parte repertum eſſe rectangulum FD

DN æquale figuræ GFDEG, licèt hæc immenſe longitudinis
ſit
versùs G, & ob id manifeſtum eſt, quòd quamuis aliquą
figura
ſit ſinè fiue longa, non ideo ſemper magnitudinem ha­
bet
infinitam.
Et ſimul illud conſtat, vbi vna auuerſarum, ſeu
vbi
imago velocitatum, aut temporis ſit magnitudine termi­
nata
, etiam altera auuerſarum, vel imaginum erit huiuſ­
modi
&c.
1
Cor. pr. 18.
huius.
PROP. X. THEOR. X.
IN quouis parallelogrammo BD ſint deinceps diagona­

les
AGC, AHC, AIC, ALC, aliæque numerò infinitæ,
ita
vt acta quælibet recta EF parallela BA ſecans ipſas dia­
gonales
in punctis G, L, H, I, ſit ſemper DA ad AF, vt CD,
aut
EF ad FG; quadratum ex DA ad quadratum AF vt
EF
ad FH; cubus ex DA ad cubum ex AF vt EF ad FI;
quadroquadratum
ex DA ad quadroquadratum ex AF
vt
EF ad FL; & ſic continuò procedendo per infinitas ex
ordine
poteſtates: Stephanus de Angelis Author ſubtilis,
ac
celeberrimus, libro ſuo infin. parabolarum vocat trian­
gulum
rectilineum ABC parabolam primam, BAHC ſe­
cundam
; tertiam BAIC, quartam BALC, & ita in infini­
tum
: His definitis docet ex Cauallerio parallelogrammum
BD
ad quancunque dictarum parabolarum ſibi inſcripta­
rum
eſſe vt numerus, vel exponens parabolæ vnitate au­
ctus
ad ipſum exponentem, ſiue numerum parabolę, qua­
re
ad primam habebit ipſum parallelogrammum eandem
rationem
, ac 2 ad 1; ad ſecundam vt 3 ad 2; ad tertiam vt
4
ad 3, & ita deinceps de reliquis; itaque per conuerſio­
nem
rationis habebit ipſum parallelogrammum ad exceſ­
ſum
illius ſupra quancunque parabolarum dictarum, ſcili­
cet
ad trilineum primum AGCD eandem rationem, quam
2
ad 1, ad ſecundum quam 3 ad 1, & ſic deinceps quam
numerus
trilinei vnitate auctus ad ipſam vnitatem.
Sed
eſt
etiam admonendum verticem dictarum parabolarum
eſſe
punctum A, & per conſequens AB diametrum, & BC
ordinatim
aplicatam, ſeu baſim.
1
Tab. 2. Fig. 9.
PROP. XI. THEOR. XI.
IIſdem adhuc manentibus, idem de Angelis monſtrat eo­
dem
illo tractatu pr. 3. ſi quæcunque ex dictis parabo­
lis
ſecta ſit qualibet recta parallela baſi BC, eſſe parabolam
ad
reſectam portionem verſus verticem, vt poteſtas baſis,
cuius
exponens eſt numerus parabolæ vnitate auctus ad
ſimilem
poteſtatem ex baſi reſectæ portionis; itaque
prima
parabola eſt vt quadratum ad quadratum, in ſecun­
da
vt cubus ad cubum, & ſic de cæteris.
Similiter ſi ſece­
tur
quodlibet ex infinitis trilineis linea GF baſi CD paral­
lela
, erit trilineum ad ſuperius ſui ſegmentum vt poteſtas
ex
DA, cuius exponens eſt numerus trilinei vnitate auctus
ad
ſimilem poteſtatem ex AF. quare trilineum primum̨
CAD
ad GAF erit vt quadratum ex DA ad quadratum
ex
FA, ſecundum CHAD ad ſegmentum HAF vt cubus
ad
cubum, & ita in cæteris eodem ordine.
PROP. XII. THEOR. XII.
Tab. 3. fig. 1.
SIt modò ACD angulus rectus, & linea FE talis naturæ,
vt
deductis ad libitum rectis AF, BE parallelis ipſi
CD
, poteſtas ex CA ad ſimilem poteſtatem ex CB ſit reci­
procè
vt alia quædam poteſtas ex BE ad ſimilem huic po­
teſtatem
ex AF; patet rectas CA, CD nondum iungi cum
EF
, quamuis in immenſum vnà producerentur.
Ab hoc
proprietate
VValliſius & Fermatius ſubtiliſſimi authores
vocauerunt
curuam FE nouam hyperbolam, & eius aſ­
ſymptotos
AC, CD.
Omnes huiuſmodi hyperbolæ, quæ
infinitæ
numero ſunt, terminantur ad vnam partem ma­
gnitudine
, cum hyperbola communis, ſeu Apolloniaca ſit in
vtranque
partem magnitudine infinita.
Quod ergo exi­
mium
eſt, oſtenderunt ipſi authores rectangulum FA
1AC ad ſpatium hyperbolicum quà finitum eſt, licèt ſinè
fine
longum, eandem habere rationem, quam differentia
exponentium
poteſtatum hyperbolæ ad exponentem po­
teſtatis
minoris.
Quare ſi in hyperbola ſit vt cubus CB
ad
cubum CA ita quadratum AF ad quadratum BE, erit
prædictum
rectangulum CA in AF dimidium Spatij ſinè
fine
producti A & FA; at ſi quadratum CB ad quadratum
CA
ſit vt recta AF ad rectam BE, rectangulum ipſum CA
in
AF æquale erit ſpatio A & FA, quòd ſi poteſtas CA vel
CB
non fuerit altior poteſtate ex BE, vel AF, tunc ipſum
illud
ſpatium, infinitum quoque erit magnitudine, etenim
nullus
exceſſus exponentis prædictæ poteſtatis ex CA ſu­
pra
exponentem poteſtatis BE, habet ad numerum expo­
nentis
poteſtatis BE rationem infinitam.
DEMONSTRATIO.
SVpradictum propoſitum habetur in commercio epi­
ſtolico
Ioannis Valliſij Epiſtola quarta, quem libellum
vnà
cum alijs doctiſſimis ſuis operibus Vincentius Viuia­
nus
ingens æui noſtri Geometra, antequam ſumma cum̨
humanitate
miſiſſet, eidem ipſi quadraturam vnius ex di­
ctis
hyperbolis ex noſtris principijs deductam, ac excogi­
tatam
, indicauimus.
Cum verò poſtea nobis eueniſſet
vniuerſaliorem
ad alias hyperbolas (ſemper communi ex­
cepta
) accomodatam reperijſſe, huc debemus afferre, pri­
mùm
vt quendam fructum ſcientiæ huius; deinde cum di­
ctorum
authorum ipſam propoſitionis demonſtrationem
non
habuerimus, & demum quia ipſarum hyperbolarum
menſura
, ac quadratura in aquarum rationibus erunt po­
tiſſimum
ex vſu.
Sit igitur BC vna ex infinitis hyperbolis,
quarum
aſſymptoti AE, EL; Sint etiam quæcunque apli­
catæ
AB, DC aſsymptoto EL æquidiſtantes, & habeat
DE
ad EA eandem rationem v. g.
quam cubus ex AB ad
1
cubum
DC.
Patet ſi proponeretur illi auuerſa figurą

FGK
, eſſetque AE ad DE vt figura GFK ad figuram IHK
eſſe
etiam FG ad IH vt DC ad AB, eſt autem cubus ex
DC
ad cubum ex AB vt AE ad ED; ergo etiam figurą
FGK
ad IHK (ſunt enim FG, IH parallelę) habebit ean­
dem
rationem, ac cubus ex FG ad cubum ex IH: Itaquę
GFK
erit comunis parabola, hoc eſt quadratica, ſeu ſecun­

da
in ſerie infinitarum parabolarum, & ob id eadem GFK

parabola
ad rectangulum GF in FK erit vt 2 ad 3, in qua
ratione
ſe habebit quoque rectangulum BA in AE ad ſpa­
tium
infinitè longum & BM, et erit vt 2 ad 1; ſcilicet vt ex­
ceſſus
exponentis maioris poteſtatis, quæ cubica eſt, ſuper
numerum
exponentis, qui hoc caſu eſt tantùm vnitas ra­
dicis
, eſt ad hunc ipſum exponentem, ſeu vnitatem lineæ
indicantem
, quod concordat cum propoſita dictorum̨
authorum
.
Tab. 3. Fig. 3.
Tab. 3. fig 2.
Def. 8. huius.
Pr. 10. huius.
Pr. 9. huius.
Exemplum aliud.
In eadem fi­
guræ
.
SIt etiam cubus ex DE ad cubum ex AE, ſicut quadra­
to
quadratum AB ad quadroquadratum DC, & rur­
ſus
propoſita GKF auerſa huius hyperbolæ: patet ſi ſit AE
ad
DE vt figura GFK ad figuram IKH, eſſe etiam FG ad

IH
vt DC ad AB; cumque ſit cubus ex AE ad cubum ex
DE
ſicut quadroquadratum ex DC ad quadroquadratum
ex
AB, erit etiam quadroquadratum ex FG ad quadro­
quadratum
ex IH, vt cubus ex AE ad cubum ex DE; ſi
igitur
intelligatur quædam ratio, quæ ſit ſubduodecupla
tam
rationis quadroquadratorum quàm huic ſimilis cu­
borum
prædictorum, erit porrò FG ad IH triplicata, &
AE
ad ED quadruplicata eiuſdem dictæ ſubduodecuplæ;
quamobrem
etiam ratio figuræ GFK ad figuram IHK, quæ
eſſe
debet vt AE ad ED, erit quadruplicata eiuſdem ſub­
duodecuplæ
: & ideò ſi ponamus IK ad KI in ratione
1eiuſdem ſubduodecuplæ, erit figura GFK illius naturæ, vt

ſit
ſemper cubus ex FK ad cubum ex KI ſicut GF ad IH, &
hoc
modo eadem illa figura erit trilineum tertium, ſeu cu­
bicum
, ex quo ergo ſequitur, GFK ad HIK ſit in eadem ra­
tione
, in qua quadroquadratum ex FK ad quadroqua­
dratum
ex KI, hoc eſt ſit vt AE ad ED; ſequiturque etiam

ob
hoc figuram GFK ſubquadruplam eſle circumſcripti
rectanguli
GF in FK; eſt autem vt trilineum GFK ad rectan­

gulum
GF in FK circumſcriptum, ſic rectangulum ABME
ad
auuerſam eidem trilineo figuram AB & EA, ergo re­
ctangulum
ABME ſubquadruplum erit eiuſdem figuræ
AB
& EA longitudinis infinitæ, quare ipſum rectangulum
erit
ſubtriplum portionis & BM & longitudinis pariter im­
menſæ
.
Cum ita ſit, conſtat exemplo hoc quoque, eandem
illam
rationem eſſe exceſſum maioris exponentis ſuprą
minorem
exponentem ad hoc ipſum, dictarum poteſtatum
hyperbolæ
.
Def. 8. huius.
Pr. 10. huius.
Pr. 10. huius.
Pr. 9. huius
PROP. XIII. THEOR. XIII.
SVperior demonſtratio effecta fuiſſet ampliſſima, ſi prę­
ponere
voluiſſemus quadraturam vt datam omnis ge­
neris
parabolarum, & trilineorum, verùm cum iſta pars non
ſit
plenè tradita, vt videre eſt quinto libro infinitarum pa­
rabolarum
eiuſdem de Angelis, ſatius ideo duximus qua­
draturam
hyperbolarum à VValiſio, & Fermatio acutiſſi­
mis
illis viris propoſitam omnino veram admittere, vt indè
eam
parabolarum & trilineorum vniuerſalem, quam adhuc
ab
alijs non habemus, facillimè, compendiosèque depro­
meremus
.
Hanc igitur ita proponimus vt ſubinde oſten­
damus
.
Si ſimiles poteſtates applicatarum fuerint in eadem ra­
tione
, ac ſunt interſe poteſtates quædam aliæ, & eiuſdem
gradus
diametrorum ab ipſis applicatis abſciſſarum vſque
1ad verticem parabolarum, vel trilineorum; erit rectangu­
lum
ad parabolam ſibi inſcriptam vt aggregatum exponen­
tium
vtriuſque poteſtatis ad exponentem altioris ipſarum
poteſtatum
parabolæ; & ad trilineum vt aggregatum ex­
ponentium
poteſtatum trilinei ad exponentem inferioris
poteſtatis
eiuſdemmet trilinei.
Sic enim in expoſita figu­
ra
prædicta, ſi eſſet quadratum ex FG ad quadratum ex
IH
, ſicut cubus ex FK ad cubum ex IH, eſſet rectangulum
GF
in FK ad figuram GFK (quæ tunc foret trilineum, vt
5
ad 2; nam vbi poteſtas abſciſſarum maior eſt illa applica.
tarum eſt ſemper GF trilineum. Simili modo, ſi ſit vt qua­
dratum
ex FK ad quadratum ex KI ita cubocubus ex FG
ad
cubocubum ex IH; hoc eſt ſi ſit cubus ex FG ad cubum
ex
IH, vt linea FK ad KI (tolluntur enim vtrinque ex ſimi­
libus
ſimiles rationes) erit ſigura GFK parabola, ad quam
ſibi
circumſcriptum rectangulum eandem habebit rationem,
quam
4 ad 3, & ſic dicendum erit de omnibus alijs para­
bolis
atque trilineis.
DEMONSTRATIO.
VErùm vt propoſitum oſtendamus, eſto quælibet ex
parabolis
GFK, nimirum quadratocubus ex FG ad
quadratocubum
ex IH habeat eandem rationem, quam̨
cubus
ex FK ad cubum ex IK. Demonſtro, rectangulum
GF
in FK habere eandem rationem ad parabolam GFK,
quam
aggregatum exponentium 8 ad maiorem exponen­
tem
5. Primùm, quam rationem habet rectangulum GF in
FK
ad parabolam GFK, eandem habebit rectangulum HI
in
IK ad parabolam HIK (hoc enim demonſtrabimus in­
frà
) permutandoque, erit rectangulum GF in FK ad re­
ctangulum
HI in IK, vt parabola GFK ad parabolam HIK;
componuntur
verò illa rectangula ex rationibus GF ad
IH
, & FK ad IK, ergo etiam parabola ad parabolam com-
1ponetur ex ijſdem rationibus; & quoniam ductis inuicem
exponentibus
poſſunt conſiderari quindecim rationes in­
ter
ſe ſimiles, ex quibus conſtet tam ratio dictorum cubo­
rum
, quàm huic ſimilis altera quadratocuborum, & tunc
GF
ad IH erit triplicata, et FK ad KI quintuplicata eiuſdem
ſubquindecuplæ
rationis, quæ ſit A ad B; ergo ſimul ad­
ditis
ijſdem rationibus, quintuplicata ſcilicet, & triplicata
exiliet
ratio octuplicata ipſius A ad B; proptereaque pa­
rabola
GFK ad HIK, ſeu ſi conſideremus figuram & BAEL
auuerſam
parabolæ GFK, ita vt AE ad ED ſit vt para­

bola
GFK ad parabolam HIK; AE ad ED erit pariter octu­
plicata
eiuſdem A ad B; & cum ſit ob naturam auuerſarum
FG
ad HI vt DC ad AB; erit DC ad AB triplicata eiuſdem
rationis
A ad B, qnare vt cubus AE ad cubum DE, itą
quadratocubocubus
DC ad quadratocubocubum ex
AB
: rectangulum igitur ABME ad ſpatium hyperbolicum
infin
è longum & BM & erit vt quinque ad tria, & ad vni­

uerſum
ſpatium & BAE & vt 5 ad 8, in qua nempe ratio­
ne
debet eſſe parabola GFK ad rectangulum GF in FK.

Quod
&c.
Def. 8. huius.
Pr. 12 huius.
Pr. 9. huius.
Corollarium.
Conſtat ſi fuerit ratio A ad B ſubmultiplicata rationis
applicatarum
, quoties eſt numerus exponentis poteſtatis ab­
ſciſſarum
eiuſdem parabolæ, eſſe ipſam parabolam ad ſui por­
tionem
in tam multiplicata ratione A ad B, ac eſt numerus
aggregati
exponentium ambarum poteſtatum parabola.
Nam
cum
eſſet quadratocubus ex FG ad quadratocubum ex IH, ſi­
cut
cubus ex FK ad cubum ex IK, propoſita inſuper eſſet A ad
B
. ſubquindecupla alterius dictarum ſimilium rationum ex
poteſt
atibus parabola, oſtenſum fuit rationem A ad B ſubtri­
plicatam
ipſius GF ad IH, & ſubquintuplicatam alterius FK
ad
KI, & tandem oſtendimus parabolam GFK ad portionem
1eius HIK eße in octuplicata ratione eiuſdem A ad B; quod
idem
omnino diceretur ſi figura GFK trilineum eſſet.
Ratio
autem
A ad B dicetur impoſterum logarithmica poteſtatum
parabolæ
, ſeu trilinei, aut hyperbolæ.
ASSVMPTVM.
REliquum eſt vt oſtendamus, parabolam GFK ad
portionem
HIK eſſe vt rectangulum GF ad rectan­
gulum
HI in IK, ſcilicet eſſe in ratione compoſita baſium,
& altitudinum parabolarum, quod nempe ſic oſtendetur,
Sit
vt ſupra FGK parabola, eiuſque portio IHK; exiſtenti­
bus
verò applicatis FG, IH, fiat EG ad IE vt FK ad KI, ſit­

que
IE baſis, et K vertex parabolę IEK ſimilis ipſi GFK pa­
tet
propter ſimilitudinem figurarum, eſſe parabolam GFK
ad
parabolam IEK in eadem duplicata ratione FG ad IE,
in
qua nempe eſt rectangulum GF in FK ad ſibi ſimile re­
ctangulum
EI in IK, ob idque rectangulum GF in FK ad
rectangulum
EI in IK, cum ſint interſe vt parabola GFK ad
parabolam
EIK, hæc verò parabola ad ipſam IHK habeat
eandem
rationem, ac IE ad IH; ſeu ob eandem altitudinem
IK
vt rectangulum EI in IK ad rectangulum HI in IK, erit
ex
æquali parabola GFK ad parabolam HIK vt rectangu­
lum
GF in FK ad rectangulum HI in IK.
Quod &c.
Tab. 3. Fig. 2.
PROP. XIV. THEOR. XIV.
Tab. 2. fig. 3.
IN quacunque hyperbola (excepta ſemper conica) cu­
ius
aſſymptoti EA, EM, ſi ſit poteſtas applicatarum DC
AB
altior poteſtate abſciſſarum AE, ED (ſic enim finitą
erit
magnitudine ſecundum eam aſſymptoton, quæ appli­
catis
parallela eſt) ſpatium ipſum hyperbolæ & BAE &
ad
ſui portionem & CDE & habebit eandem rationem, ac
rectangulum
BAE ad rectangulum CDE, ſeu (aſſumpta
1ratione logarithmica A ad B poteſtatum hyperbolæ) quam
poteſtas
ex A, cuius exponens eſt differentia exponentium
poteſtatum
hyperbolæ ad ſimilem poteſtatem ex B.
DEMONSTRATIO.
QVam rationem habet rectangulum BAE ad ſpatium
& BAE &, eandem habet rectangulum CDE ad

ſpatium
& CDE, & permutando erit rectangu­
lum
BAE ad CDE, ſicut ſpatium & BAE & ad ſpatium̨
& CDE &; ſi igitur in eadem propoſita hyperbola ſit po­
teſtas
applicatarum DC, AB quintuplicata ipſius A ad B,
& AE ad ED ſeptuplicata ſit eiuſdem; erit ſeptuplicatą
applicatarum
in eadem ratione, ac quintuplicata abſciſſa­
rum
; ſcilicet quadratoquadratocubus ex DC ad ſimilem
poteſtatem
ex AB erit vt quadratocubus ex AE ad qua­
dratocubum
ex DE, eritque ſic maior poteſtas applicata­
rum
, atque adeo componetur rectangulum EAB ad EDC
ex
ſeptuplicata ipſius A ad B, qualis eſt AE ad ED, & ſub­
quintuplicata
eiuſdem A ad B, quæ eſt AB ad DC; nimi­
rùm
erit rectangulum EAB ad EDC in duplicata tantum
ratione
ipſius A ad B: quare ſpatium & BAE & ad id
& CDE &, quæ ſunt inter ſe, vt ipſa rectangula, erit vt po­
teſtas
ex A, cuius exponens eſt differentia exponentium &
S
poteſtatum hyperbolæ ad ſimilem poteſtatem ex B.
Quod &c.
Pr. 12. huius.
PROP. XV. THEOR. XV.
SI ab exponente poteſtatis applicatarum hyperbolę de­
trahatur
exponens minoris poteſtatis abſciſſarum, po­
teſtas
reliqui exponetis erit applicatarum auuerſæ figuræ,
in
abſciſſis verò adeſt vtrobique eadem poteſtas.
Itaque
cum
in ſuperiori hyperbola reſidui exponentis poteſtas
1quadratum eſſet, porrò in eius auuerſa eſſet poteſtas appli­
catarum
quadratica, & abſciſſarum quadratocubica.
DEMONSTRATIO.
Tab. 3. Fig. 3.
ESto rurſus hyperbola & BAE &, et ſicut dictum eſt
AE
ad ED ſit in ſeptuplicata ratione logarithmicæ
rationis
A ad B, at DC ad AB in quintuplicata, videlicet
quadratocubus
ex AE ad quadratocubum ex DE eandem
habeat
rationem, ac quadratoquadratocubus ex DC ad
ſimilem
poteſtatem ex AB; Dico in auuerſa figura poteſta­
tem
aplicatarum eſſe quadratum, cuius exponens 2 eſt dif­
ferentia
exponentium poteſtatum hyperbolæ; poteſtatem
verò
abſciſſarum eandem eſſe, abſciſſarum eiuſdem hyper­
bolæ
.
Sit vt ſupra FK ad KI vt hyperbola & BAE & ad
& CDE &, hoc eſt, ſit vt poteſtas ex A, cuius exponens

eſt
differentia exponentium poteſtatum hyperbolæ ad ſi­
milem
poteſtatem ex B, & ideo FK ad KI erit duplicata ip­
ſius
A ad B, ſed DC ad AB eiuſdem illius logarithmicæ
quintuplicata
; eſtque in hac eadem ratione etiam GF ad
IH
; ergo cum duplicata huius ſit ſimilis quintuplicatæ KF
ad
KI (nam vtraque ratio continet decies A ad B) pater,
quadratum
ex FG ad quadratum ex IH eſſe eam poteſta­
tem
, quam propoſuimus euenire in applicatis auuerſæ, cum
aliàs
in abſciſſis ſit vtrobique poteſtas eadem, nempe qua­
dratocubi
.
Quod &c.
Pr. 14. huius.
Corollarium.
Patet ex noto trilineo, vel parabola FGK eſſe in auuerſa,
ſcilicet
in hyperbola & BAE & (quæ tunc eſt ſemper magnitu­
dine
finita iuxta aſsymptoton EM &) poteſtatem applicatarum,
qua
pro exponente habet ſummam exponentium poteſtatum
parabolæ
, aut trilinei; nam cum eßet in trilineo pracedenti
1quadratum ex FG ad quadratum ex IH vt quadratocubus
ex
FK ad quadratocubum ex IK, fuit equidem in hyperbolą
quadratoquadratocubus
ex DC quadratoquadratocubum
ex
AB ſicut quadratocubus ex AE ad ſimilem poteſtatem ex
DE
, ſcilicet inuariata poteſtate abſerſarum in ambabus au­
uerſis
.
Quare ex poteſtatibus notis vnius auuerſarum fa­
cilè
inoteſcent poteſtates alterius, atque etiam illius magnitu­
do
.
Nunc redeamus ad motus, nouamque adhuc methodum,
quam
hoc loco reſeruauimus, afferamus.
DEF. IX.
SIt quædam Geneſis ACBH, cuius imago temporis
& DCB &; item ſit FCBK geneſis alterius motus ab

eodem
C in B; & actà rectà OIGE ipſi AFCD parallelą,
ponantur
CD, GE loco minimorum temporum, ita vt ten­
pore
CD, dum mobile ex C affectum velocitate CA,
currat
minimum ſpatiolum indicatum per C, cui eſt æqua­
le
ſpatiolum aliud indicatum per G, quodque tranſigitur
tempore
GE velocitate GD (nam vt eſſent illa ſpatia
C
, G æqualia, effectum fuit vt velocitas AC ad GD ean­
dem
reciprocè rationem haberet, ac tempus GE ad CD,
id
quod patet ex natura geneſis ACBH, & imaginis &
DCB
&) et hic rurſus notatu digniſſimum eſt nulli errori
obnoxium
eſſe, quòd æquabiles in illis minimis ſpatiolis
intellexerimus
motus, quamuis potius deberet videri, in
ijſdem
interuallis reperiri innumeras, ac inæquales veloci­
tates
, queis nempe efficerentur motus inæquabiles, quòd
geneſes
inæquabiles ſint.
Cur iſta ſe ita habeant, hic non
eſt
nobis diſputandum, ego enim puto, non ex indiuiſibili
velocitates
alijs ſuccedere, ſed reuera minutulum tempo­
ris
conſiderari debere antequam motus diuerſimodè pro­
cedat
, nempe ac ſi velocitas, quæ ſuccedere debet priori,
non
ita ſit in promptu, aut non ita ſtatim mobile afficiat ad
1motum ſibi proportionatum. Sed linquamus hæc alijs diſ­
putanda
: ſatis nobis ſit, methodum noſtram, quoad noſtrum
eſt
, demonſtrare.
Ijs igitur vt ſupra propoſitis, concipia­
tur
adhuc tempore CD velocitate FC ſpatium exigi quod­
dam
, item aliud tempore EG, velocitateque GI, & ſic per
omnes
quaſcunque applicatas: quæritur, quod ſpatium̨
vltimò
exactum eſſet, hoc eſt quam rationem id haberet ad
illud
alterum ſpatium, quod eodem tempore tranſigitur
iuxta
geneſim HACB, cuius imago temporis CD & B.
Iſti duo motus in exemplo eſſent, ſi in quodam plano mo­
ueretur
formica, dum ipſum planum vna eius extremitate
immobili
circumduceretur, Sic formica difficiliùs aſcende­
ret
prout ipſum planum magis ad horizontem erigeretur.
Iam motus extremitatis plani circumactæ habet geneſim
ACBH
, cuius temporis imago & DCB &, et altera geneſis
FCBK
tribueretur motui formicæ, nam vt dictum eſt varius
motus
formicæ pendet ex latione plani, ideò velocitates
eiuſdem
(nam in plano immobili ponimus æquabiliter fer­
ri
) durant ijſdem temporibus, quibus velocitates præcipuæ
geneſis
ACBH.
Sit denique LMSR imago velocitatum
iuxta
geneſim ACBH, cuius temporis imago CD & B; pa­
tet
ſi ſit MP ad PS ſicut imago temporis CDEG ad ima­
ginem
& BGE &, fore LM ad PQ vt AC ad OG, & con­
cepta
etiam figura MNOTS inter parallelas LMN, RST
ita
vt ſit ſemper MN ad PO ſicut FC ad GI, nec non LM
ad
MN vt AC ad FC. (ſunt enim initio motuum in C, aut
inſtanti
M, velocitates geneſium AC, CF, ſcilicet LM, MN;
& in G, hoc eſt inſtanti P ſunt velocitates OC, GI; nimi­
rum
QP, PO) vocetur proinde geneſis FCBK ſpuria, ac
adſtricta
imagini temporis & DCB &, cuius imago veloci­
tatum
MNTS pariter ſpuria, homogenea tamen ipſi legiti­
LMSR.
1
Tab. 3. fig. 4.
PROP. XVI. THEOR. XVI.
SI ſint duo motus iuxta geneſes legitimam, & ſpuriam,
erunt
mobilium exacta ſpatia, vt imagines interſe
homogeneæ
velocitatum, legitima ad ſpuriam.
Eſto geneſis legitima ACBH, cuius imago temporis

& DCA &, & imago velocitatum MLRS.
Sit etiam gene­
ſis
altera illi homogenea, ſed ſpuria, & adſtricta imagini
temporis
& DCB &, cuius imago velocitatum ſpuria, prio­
rique
legitimæ homogenea NMST. Dico, ſpatia iuxta has
imagines
tranſacta eſſe vt ipſæ imagines legitima LMSR
ad
ſpuriam NMST.
Cum temporis momenta M, P in­
telligantur
ex minimis temporibus, quæ proponi poſſunt,
interſe
æqualibus, & quibus æquabiliter perdurant ve­
locitates
, quas mobile ſortitur in aduentu ſuo in punctis
C
, G, erit vt velocitas FC ad velocitatem GI ſic interſe

ſpatia
, quæ iſtis velocitatibus, temporibuſque illis æqua­
libus
percurrerentur, in qua ratione eſt etiam NM ad OP.
Deinde momento M peragerentur ſpatia proportionalia
velocitatibus
FC, AC, ſeu rectis NM, ML, momento
autem
P ſpatia proportionalia velocitatibus GI, GD,
in
qua ratione eſt etiam OP ad PQ, & ſic deinceps
procedendo
per ſingula temporis MR momenta, adeo
vt
, cum ſpatium velocitate FC exactum ad id veloci­
tate
CA, ſit vt NM ad ML, ſpatium velocitate IG ad id
exactum
velocitate GD ſit vt OP ad PQ, & ſint præterea
primæ
interſe, hoc eſt ſpatia velocitatibus FC, GI tran­
ſacta
, proportionalia tertijs, ſpatijs videlicet tranſactis
velocitatibus
ML, PQ ergo vt omnes primæ ad omnes
tertias
quantitates, hoc eſt omnia ſpatia tranſacta iuxta
geneſim
FCBK ad omnia ſpatia iuxta geneſim ACB, ita
erit
ſumma ſecundarum ad omnes quartas, ſcilicet iſta
erit
imago NMST ad imaginem LMSR.
Quod & c.
1
Tab. 3. Fig. 4.
Pr. 3. huius.
LIBER ALTER
DE
Motu Compoſito.
MOtum appellamus compoſitum, vbi dum fer­
tur
mobile, conſideratur habere plures
diuerſas
partes, vel etiam in eandem partem
conatus
, ex quibus oriatur tertia vis diſtin­
cta
ab illis.
Hunc librum, cum expleueri­
mus
, non pauca vnà cum priori, dicta erunt de motu, erit­
que
ea methodus, qua ſimul geometrica quædam, difficil­
lima
ſcitu ſatis breuiter oſtendemus.
Nam vibrationes
pendulorum
exigi temporibus; quæ ſint in ſubduplicatą
ratione
longitudinum eorundem, planè tandem conſtabit
aliàs
nobis diſſentientibus: aperiemus etiam, qua arte in­
telligi
queant anguli rectilinei curuilineis æquales; nec non
exponemus
parabolas quibuſdam ſpiralibus æquales, vt
eſt
vulgata ſpirali Archimedeæ, cùm videlicet baſis para­
bolæ
radio circuli ſpiralem continentis, & dimidium huius
circumferentiæ
circuli altitudini eiuſdem parabolæ, æqua­
les
ſint.
PROP. I. THEOR. I.
Tab. 4. Fig. 1.
SI in eadem recta linea currantur ſpatia temporibus
æqualibus
, & ſint motus ſimplices, ac ad eaſdem par­
tes
tendentes, eadem illa ſpatia ſimul motu compoſito, ab
eodemque
mobili duabus illis geneſibus affecto, vnicoque
ex
dictis temporibus æqualibus, excurrentur.
1
Curratur LI iuxta imaginem velocitatum HAEF, et IO
iuxta
aliam dictæ homogeneam BAED.
Dico LO ſum­
mam
dictorum ſpatiorum LI, IO exactum iri vnico tem­
pore
AE, ſi nempe mobile feratur ſecundum vtranque ima­
ginem
.
Per quodlibet punctum, ſeu temporis momentum M
agatur
recta GMC parallela HB, vel FD.
Habebit mobi­
le
momento A, dum ſcilicet mouetur motu compoſito duas
ſimul
velocitates AH, AB, ideſt vnicam HB.
Similiter mo­
mento
M habebit GC, & momento E ipſam FD.
Itaque

erit
HBDF imago velocitatum compoſiti motus, qui fiet
tempore
AE iuxta imaginem, quæ aggregatum eſt dictarum
HAEF
, ABDE.
Eſt verò LI ad IO vt imago HAEF ad
imaginem
ABDE; ergo conuertendo, componendoquę
erit
vt LI ad LO, ſic imago HAEF ad imaginem HBDF;
propterea
quemadmodum ſpatium LI currebatur iuxtą
imaginem
HAEF, ſic LO percurretur imagine HBDF ſolo,
eodemque
tempore AE.
Quod &c.
Def. 3. prima.
Corollarium.
Hinc patet graue perpendiculariter, violenterque deiectum
minimè
ad terram venturum aggregato virium, quarum vna
eſt
ab impellente impreßa, altera verò à grauitate dependens.
Nam ex impartita vt celerior fit caſus, quam vt graue in de­
curſu
ſuo poſſit ex acceleratione naturali eum gradum acqui­
rere
, quem certè ſponte ſua tantùm deſcendens in fine eiuſdem
altitudinis
adeptum eſſet.
Hoc ita verum eſt, vt aliquando
minimum
interſit, inter impetum ab ambabus cauſis proue­
nientem
, & eum, qui a ſola oritur grauitate, quamobrem pa­
rum
is proficeret, qui conaretur maiorem impetum componere
in
caſu grauis, illi nempe adiecta vi, mobile idem in decurſu
impellente
, vltra natiuam grauitatem, quod tamen fieri haud
dubiè
poſſet, ſi caſus obliquus eßet.
1
Illud quoque hac occaſione aperiendum eſt, graue naturali­
ter
deſcendens concitatiùs ferri, quoad potentia reſiſtentis
aeris
(validior namque iſta fit, vbi mobilis caſus eſt celerior)
vi
grauitatis mobili inhærenti exaquatur, tunc enim cauſą
vlterioris
accelerationis adempta eſt, conſumiturque in lucta­
tione
aeris contranitentis: quare tunc grane progrederetur
æquabili
motu, id quòd citiùs euenire deberet ſi grane intrą
aquam
deſcendat.
PROP. II. THEOR. II.
SI in eadem recta duos motus ſibi contrarios, ſimplices,
ac
eodem tempore peractos intelligamus, mobile di­
ferentiam
illorum ſpatiorum, ſi vtroque motu eſſet affe­
ctum
, percurreret.
Tab. 4. Fig. 2.
Curratur à puncto L ſpatium LO imagine velocitatum
ABFG
, & codem tempore curratur etiam recta OM ex
puncto
altero O, ſcilicet contrario motu, & iuxta imaginem
AHIG
prædictę homogeneam.
Dico mobile, compoſito ex
vtriſque
motu, & tempore ipſo AG curſurum differentiam
LM
dictorum ſpatiorum LO, OM.
Primùm intra parallelas AB, GF non ſe ſecent lineæ
BF
, HI, & ducatur quælibet DC æquidiſtans AB, vel GF,
quæ
fecet HI in E.
Manifeſtum eſt, mobile, compoſito
motu
feratur habere duplicem velocitatem, vnam AB al­
teram
illi oppoſitam AH, ob idque moueri verſus O ſolą
velocitate
HB differentia dictarum interſe pugnantium
velocitatum
: pariter momento D feretur mobile veloci­
tate
EC differentia duarum DE, DC, & inſtanti G habebit

differentialem
IF; ex quo ſequitur figuram BHEIFCB, dif­
ferentiam
imaginum ABFG, HAGI, aptatam tempori AC
imaginem
eſſe velocitatum compoſiti motus.
Hoc po­

ſito
habebit LM ad LO eandem rationem, ac BHIF ad
ABFG
; Propterea LM, quæ eſt differentia ſpatiorum LO,
1MO curretur iuxta imaginem BHIF, nempe compoſito
motu
, & tempore AG.
Tab. 4. Fig. 2.
Def. 3 prima.
Pr. 2. primą
huius
.
2. Se nunc ſecent lineæ BF, HI in C. Ducatur CD pa­

rallela
alteri æquidiſtantium AB, GF.
Conſtat ex prima
parte
, quòd mobile compoſito motu, & iuxta imaginem
HBC
feretur verſus O tempore AD; ſit ergo ſpatium, quod
curreretur
illa imagine, PR, & ob id LO ad PR eandem̨

habebit
rationem quam imago ABFG ad imaginem̨
HBC
.
Tab. 4. fig. 3.
Pr. 2. prima
Similiter dum mobile mouetur tempore DG iuxta ima­
gines
DCIG, DCFG, feretur verè ſecundùm imaginem̨

FCI
verſus L, quamobrem ſi ſpatium, quod exigeretur
hac
imagine ſit RQ, habebit iſtud ad LO eandem rationem,

quam
imago CFI ad imaginem ABFG, & ideo ex æquali
QR
ad PR ſe habebit vt imago CFI ad imaginem HBC; ſi
igitur
ponatur ABFG maior imagine AHIG, demptà co­
muniter
AHCFG relinquetur HBC maior imagine CEI, &
ideo
etiam PR maior QR: curritur verò PR versùs R tem­
pore
AD, & RQ versùs P tempore DG, ergo toto tempo­
re
AG curretur PQ differentia ſpatiorum PR, RQ Cum
verò
HBC ad CFI, ſit vt PR ad RQ, erit diuidendo vt ex­
ceſſus
imaginis HBC ſupra imaginem FCI ad imaginem̨
iſtam
, ita PQ ad QR, & oſtenſum eſt QR ad LO, ſicut ima­
go
FCI ad imaginem ABFG, ergo ex æquali exceſſus ima­
ginis
HBC ſupra imaginem AHIG habebit eandem ratio­
nem
ad imaginem AHIG, ac PQ ad LO, at eſt in illa eadem
ratione
etiam LM ad LO (eſt enim LO ad MO vt imago
ABFG
ad imaginem AHIG) ergo PQ erit æqualis LM,
atque
adeo mobile dum currit vtroque motu, hoc eſt iux­
ta
ſimul duas imagines propoſitas contrariorum motuum,
peraget
ſpatium LM versùs O ſecundùm imaginem, quæ
differentia
eſt propoſitarum ABFG, AHIG, tempore AG.
Quod &c.
1
Ex primą
parte
.
Pr. 2. prima.
Corollarium.
Deducìtur, mobile nullum ſpatium emenſurum, vbi ima­
gines
ſimplicium motuum fuerint aquales.
PROP. III. THEOR. III.
Tab. 4. Fig. 4.
REperire eam velocitatem, eamque directionem, quæ
orirentur
, ſi mobile pluribus eodem momento velo­
citatibus
, ſeu conatibus affectum eſſet.
Opportet autem
non
ſolum has velocitates, verùm etiam earum directio­
nes
manifeſtas eſſe.
Habeat mobile A, eodem momento conatum AB, quo
tendat
in R; AC; quo in C; & AD, quo in D.
Quæritur ve­
locitas
, & directio, quas mobile habiturum eſſet in multi­
plici
illa affectione (Nam actu vnam velocitatem, vnam­
que
tantùm directionem ſortiri debet) Ex duabus qui­
buſque
AD, AC intelligatur perfici parallelogrammum
ACED
, & ducta diametro AE fiat itidem aliud parallelo­
grammum
ABFE, cuius agatur diameter AF.
Dico AF
eſſe
quæſitam velocitatem, ac directionem, quibus mobile
ex
illis pluribus conatibus motum ſuum inſtitueret.
Si mobili A currendum eſſet æquabili motu ſpatium
AE
, pertranſiret eodem tempore tam rectam AD, quàm

ipſam
AC; nam cum fertur ab A in E verè deſcendit ab A
in
C, & ab A in D motu pariter æquabili; ergo AD ad
AC
, erit vt velocitas, qua curritur per AD ad velocitatem,
qua
curritur per AC.
Itaque ſi mobile dum eſt in A in­
telligatur
affectum velocitatibus AD, AC habentibus di­
rectiones
ipſas rectas AD, AC, perinde eſſet, ac ſi ſola fo­
ret
mobili velocitas vnâ cum directione AE.
Eadem ra­
tione
AF velocitas habens directionem AF, æquipollebit
duabus
velocitatibus AB, AE iuxta directiones rectas eaſ-
1dem ABAE; hoc æquiualebit tribus AB, AC, AD. Mo­
bile
igitur ex affectione trium illorum conatuum, vt ſup­
poſitum
fuit, nitetur ſecundùm AF velocitate ipſa AF
Quod
&c.
Gal. pr. de mo­
tu
aquab.
DEF. I.
ACcelerationem alicuius motus, tunc intelligimus, cum
velocitates
, quæ ſubinde mobili adueniunt, non de­
lentur
, ſed prorſus integræ, atque indelebiles mobili in ipſo
motu
perſeuerant.
Ex quo ſequitur motum ſimplicem di­
ci
, cum præteritæ velocitates protinus euaneſcunt, illæ­
que
tantum conſiderantur, quæ mobili ſubinde oriun­
tur
.
PROP. IV. PROB. II.
IMaginem accelerationis cuiuſcunque ſimplicis motus
exhibere
.
Imago velocitatum ſimplicis motus eſto rectangulum

AFDC
: ſic motus eſt æquabilis, vt acceleretur debent in­

ſtanti
C vigere omnes velocitates in imagine AFDC con­
prehenſæ
, & item ducta quacunque BE parallela AF, vel

CD
, erit mobile momento B affectum omnibus antece­
dentibus
velocitatibus, comprehenſis nempe ab imaginis
portione
AFEB; quare ſi ponamus HLG imaginem eſſę
accelerationis
, itaut nempe tempus GL æquale ſit tempo­
ri
AC; item KL æquale tempori AB, erit vt figura CAFD
ad
figuram BAFE, ſic velocitas, qua mobile fertur momen­
to
G ad velocitatem, quam habet inſtanti K; & ideo quia
ponitur
imago ſimplicis motus rectangulum AFDC, erit
rectangulum
CF ad BF, hoc eſt recta CA ad AB immò
LG
ad LK, vt GH ad KI; quamobrem GLH imago velo­

citatum
huiuſmodi motus, erit triangulum.
Quod ſi ima-
1go ſimplicis motus fuiſſet triangulum, imago velocitatum
accelerationis
foret trilineum ſecundum, & ita pro­
portionaliter
de infinitis numero accelerationibus.
Tab. 4. fig. .
Cor. def. 3. pri­
mi
.
Def. 1. huius.
Def. 3 primi.
Corollarium.
Hinc obiter habemus, quo pacto imago velocitatum corpo­
rum
naturaliter deſcendentium triangulum ſit.
Nam quo­
libet
momento ſui caſus habet graue idem inſe principium̨
motus
, ſeu grauitas, ex qua concipitur imago ſimplicis motus
ſi
nempe priores gradus velocitatis ſubinde deperirent, at
quia
in eius deſcenſu prorſus perſeuerant (id enim ſupponi­
tur
abſtrahendo ab aere) inde motus concitatur, & fit vti di­
ximus
imago accelerationis triangulum.
AXIOMA
QVælibet linea, vt fluxus puncti concipi po­
teſt
.
AX. II.
VT propoſita linea ex fluxu puncti exarètur, duò tan­
tùm
neceſſaria ſunt, ſcilicet motus, & puncti di­
rectio
.
PROP. V. THEOR. III.
REcta, quæ priùs deſcripta eſt, poteſt alijs à primis
velocitatibus
, rurſus exarari.
Nam punctum poteſt fluere ſecundum quamcunque
rectam
, quocunque motu, ergo illam poteſt etiam quibuſ­
cunque
velocitatibus affectum rurſus exarare.
1
PROP. VI. THEOR. IV.
VT eadem recta ex fluxu puncti renouetur, opportet in
quocunque
illius puncto ſeruari priſtinas directio
nes
,
Cum, vti diximus, ad deſcriptionem lineæ duo tantùm

exigantur
, nempe motus, & puncti directio; motus verò po­
teſt
eſſe quilibet, ſequitur ergo directionem, alteram de
duobus
, ſeruari debere.
Ax. 2. buius.
pr. 5. huius.
DEF. II.
LIneam dicimus curuam, in qua ſumptis duobus ad­
libitum
punctis, recta, quæ ipſa puncta coniunge­
ret
, nullam cum propoſita linea partem ſit habitura com­
munem
.
PROP. VII. THEOR. V.
DIrectiones puncti deſcribentis lineam, iuxta rectas
lineas
concipi debent.
Dum punctum fluere intelligimus, ineſt in eo ſingulis
momentis
certus, ac præfixus gradus velocitatis, quo tan­
tùm
attento, rectà, æquabilique motu in certam partem con­
tenderet
; at huiuſmodi iter, aliud non eſt, quàm directio
puncti
, qua eius temporis momento proficiſcitur; ergo iux­
ta
rectas lineas, directiones omnes conſiderari opportet.
PROP. VIII. THEOR. VI.
TAngens, & directio motus in quouis curuæ puncto
eſt
vna, atque eadem recta.
Nam in deſcriptione cuiuſcunque rectæ procedit pun­
1ctum iuxta tendentias rectas, obliquatur tamen ob ſubſe­
quentes
, aliò tendentes niſus, & ob id diſtrahitur punctum
ipſum
à priori tendentia, idem accidit ex alia parte ſi re­
flaxiſſet
idem punctum, nempe hinc inde vnicam rectam
eandemque
, continuantibus oppoſitis ad idem punctum
directionibus
, ergo directio, & tangens vna, & eadem eſt
recta
.
Pr. 7. huius.
Corollarium.
Hinc ſequitur, vnicam lineam dicendam eſſe, cum à quo­
cunque
illius puncto vnica tantùm ex vtraque parte egre­
ditur
tangens.
DEF. III.
QVòd ſi ex aliquo puncto duæ tangentes hinc inde
egredientes
angulum efficiant; tunc propoſitam li­
neam
inflexam dicemus, & punctum, in quo ſunt
contactus
, inflexionis appellabitur.
Corollarium I.
Ab hiſce deffinitionibus, & priori coroll. manat artificium
componendi
duas curuas, vel curuam & rectam, adeout vni­
cam
lineam efforment, nullumque angulum; nempe cum ſic
inuicem
iungamus, vt tangentes ad punctum connexus, vnam
tantùm
rectam efficiant.
Corollarium II.
Sed & illud patet, quibus angulis inflectantur lineæ inui­
cem
compoſitæ, ſi ad punctum inflexionis angulum tangen­
tium
obſeruauerimus, ſunt enim interſe æquales, licèt diuer­
ſa
ſpeciei, cum vnus ſit curuilineus, & rectilineus alter.
1
PROP. IX. THEOR. VII.
TAngens, ſeu directio motus in quocunque curuæ
puncto
eſt illa recta, quæ vtrinque ſtatim cadens
extra
curuæ conuexum ad eandem, quàm fieri poteſt ex
vtraque
parte accedit.
Nam alia quæque recta tranſiens per punctum conta­
ctus
ad ſectionem magis accedere nequit, quin ipſam illinc
ſecet
, ob id extra conuexum eius non cadet, ab altera ve­
parte magis à propoſita curua ſeparabitur, quamobrem
nulla
alia recta, quàm tangens poterit ſimul extra curuam
eſſe
, & quàm fieri poteſt ad ipſam accedere.
DEF. IV.
LIneæ AC, AD occurrant ſibi in A, quod punctum in­

telligatur
transferri ab A in C vnà cum linea AD
ſemper
ſibi parallela, quo tempore punctum A currat ip­
ſam
latam lineam ex A in D.
Manifeſtum eſt idipſum
punctum
A deſcripturum eſſe motu compoſito lineam
quandam
AB diagonalem ſuperficiei parallelogrammæ
ABCD
.
Vocamus ergo diagonalem illam ſemitam com­
poſiti
motus, & AC, AD latera illius.
Tab. 4. fig. 6.
Corollarium I.
Manifeſtum eſt mobile dum currit AB tranſire etiam AC,
AD
, licèt curuæ ſint, nam verè transfertur illo tempore, tam
ad
lineam CB quam ad DB.
Corollarium II.
Præterea ſi ducerentur, autſint AC, CB, DA, DB, AB
1rectæ lineæ, efficeretur ex ijs parallelogrammum ACBD, cu­
ius
diameter AB; quamobrem ex datis punctis C, A, D repe­
riretur
ſtatim punctum B, ſcilicet extremum ſemitæ compo­
ſiti
motus, cuius latera ipſæ curuæ, aut rectæ AC, AD .
PROP. X. PROB. III.
EX datis quotcunque lateribus compoſiti motus, huius

ſemitæ
terminum exhibere.
Tab. 4. Fig. 7.
Si latera compoſiti motus eſſent duo tantùm AB, AC.
Facto parallelogrammo vt dictum eſt, inueniretur pun­
ctum
E extremum motus: & quæcunque ſit ſemita, ſeu mo­
tus
, poteſt idem E ſupponi tanquam extremum alterius la­
teris
, adeoque, ſi motus conſtet ex tribus lateribus AC,
AB
, AD, perinde ſit ac ſi foret duorum laterum AE, AD;
nam
AC, AD valent ſimul ac ſolum AE; cum ita ſit, facto
etiam
parallelogrammo EADF ex datis punctis E, A, D,
habebitur
F extremum ſemitæ, cuius ſunt tria latera CA,
AD
, AB
Corollarium.
Deducitur artificium deſcribendæ ſemitæ AE, vel AF, ſi
nempe
aſſumptis partibus AG, AH, AI in dictis lateribus,
quæ
quidem ſciantur percurri temporibus æqualibus, ſi per
ipſas
ſingulas mobile punctum ferretur eo modo, quo in com­
poſito
motu nititur per eaſdem directiones; reperietur in­
quam
punctum K in ſemita AE, atque L in ſemita AF: qua­
re
hoc modo ſumptis alijs, atque alijs partibus in ipſis lateri­
bus
, reperientur alia, atque alia puncta ad ipſam ſemitam̨
pertinentia
, quorum tandem beneficio, facile erit quaſitam
fermè
ſemitam exarare.
1
PROP. XI. PROB. IV.
EX datis imaginibus velocitatum, iuxta quas ſimplici

motu
currantur latera compoſiti motus; datis item
tangentibus
ad quæcunque puncta ipſorum laterum, repe­
rire
ſemitam compoſiti motus, nec non directiones, veloci­
tateſque
puncti deſcribentis ipſam ſemitam.
Tab. 4. fig. 8.
Opportet tamen latera ipſa, itemque imagines prædictas,
in
imperatas ſecari poſſe rationes, quamquam nos non la­
teat
, in lateribus curuis hoc effici non poſſe, præterquam̨
aliquatenus
in periphærijs circulorum.
Sint AB, AF latera compoſiti motus, quæ quidem ſeor­
ſim
currantur eodem tempore QM, ſcilicet AB iuxta ima­
ginem
MNPQ, et AF iuxta imaginem alteram ei homoge­
neam
TMQR.
Ponatur AB circuli arcus, quem tangat re­
cta
BC æqualis QB, at AF lineam', quæ parabola ſit, con­
tingat
recta FG æqualis RQ Reperiemus illicò punctum

H
extremum ſemitæ compoſiti motus; ſunt enim data pun­
cta
A, F, B.
Cum igitur mobile venerit in H. Dico, eo
temporis
momento velocitatem, ac directionem HL, quæ
recta
diameter eſt parallelogrammi, cuius duo latera ſunt
dictæ
lineæ HI, HK; Iam vti diximus punctum H eſt ex­
tremum
compoſiti motus, quare eo momento, quo pun­
ctum
mobile eſt in H, habet inibi eaſdem illas velocitates,
quas
haberet in B, et F, dum ſeorſim illa latera excurriſſet;
ſcilicet
conſideratur ipſum mobile habens ſimul velocita­
tem
HI æqualem, ac æquedirectam, ſeu æquidiſtantem
ipſi
CB, cui eſt æqualis alia QP; & velocitatem HK æqua­
lem
, ſimiliterque directam, ipſi GF æquali RQ Cum ita

ſit
erit HL velocitas, & directio quæſita momento que Eo­
dem
modo, ſi ſit, vel fiat vt imago PNMQ ad ONMV
(ducta ſcilicet applicata SVO) ita BA ad AX, et ONMV
ad
imaginem VMTS, vt XA ad AI, percurrentur AX, AI
1eodem tempore MV, eritque ob id in X velocitas, & dire­
ctio
, tangens ipſa ZX æqualis VO, & in I velocitas, & di­
rectio
, tangens 2 I æqualis VS; Itaque datis punctis X, I, A

dabitur
etiam Y extremum ſemitæ compoſiti motus, cuius
latera
AX, AI, & ideo mobile dum eſt in Y momento V
affectum
erit duplici velocitate, hoc eſt Y 4 æquali ve­
locitati
ZX, ſeu VO, ac æquidiſtante eidem ZX, et veloci­
tate
altera Y 3 æquali, & æquèdirecta ipſi 2 I: quare ex
datis
punctis 4, Y, 3 inuenietur punctum S quartus angu­
lus
parallelogrammi habentis diametrum YI, quæ quidem

erit
directio, & velocitas mobilis currentis compoſito mo­
tu
inſtanti V.
Cumque alia quotcunque puncta eadem
methodo
reperire queamus, per quæ duci poſſit linea ferè
quæſitam
ſemitam repræſentans, atque emulans, patet idcir­
co
, quod propoſuimus.
Pr, 10. huius.
Ex pr. 3. hu.
Pr. 2. primi
huius
.
Cor. 2. def. 3.
huius.
Pr. 3. huius
Corollarium.
Cum verò directiones ſint idem, ac tangentes, liquet HL

VS tangentes eſſe compoſiti motus.
Pr. 8 huius.
PROP. XII. THEOR. VIII.
CVm imagines velocitatum, iuxta quas curruntur duę

rectæ
, quæ ſint latera compoſiti motus, ſunt paral-
lelogrammum
, & triangulum; tunc ſemita compoſiti motus
erit
communis parabola.
Tab. 5. Fig. 1.
Tempore HM curratur latus AC iuxta imaginem velo­
citatum
HILM rectangulum, & latus AB iuxta imaginem

triangulum
HMN; erit CA ad AB, vt imago parallelogram­
mum
HILM ad aliam imaginem triangulum NHM.
Fiat

parellogrammum ACDB erit in D extremum ſemitæ com­
poſiti
motus, quæ ſi ponatur AFC; Dico eſſe parabolam.
Sumatur in ipſa linea quoduis punctum F, ab ipſo dedu-
1cta FE parallela AB, vti etiam FG parallela AC, erunt

AE
, AG latera compoſiti motus, cuius ſemita AF: Con­
cipiatur
modò P momentum, quo mobile adeſt in F, &
ducta
OPK parallela alteri HI, vel NL, erit imago MHIL ad

imaginem PHIK, hoc eſt MH ad HP, vt CA ad AE, ſeu vt BD
ad
GF.
Pariter erit imago NHM ad imaginem OHP, hoc eſt
quadratum
ex MH ad quadratum ex PH; immò id ex BO ad
illud
ex GF, vt BA ad AG; quamobrem punctum F cadet
in
curuam parabolicam communem, cuius diameter AB,
& baſis, ſeu ordinatim applicata BD, ſcilicet AFD erit ipſa
curua
parabolica.
Quod &c.
pr. 2. primum
huius
.
Pr. 3. huius.
Ex eadem.
Pr. 2. huius.
Scholium.
Quoniam graue, quod iaculatur extræ perpendiculum, li­
berum
ab omni obice, niſi turbaretur eius motus à proprią
grauitate
pergerct moueri æquabiliter iuxta directionem, ve­
locitatemque
ei traditam; habet verò coniunctam grauita­
tem
, qua, niſi ab impreſſo impetu flecteretur motus, deſcen­
deret
iuxta perpendiculum motu naturaliter concitato, cuius
imago
velocitatum, triangulum eſt; Hinc propterea granę
vltra
perpendiculum proiectum deſcribit in curſu ſuo, motu
ſcilicet
compoſite, parabolam vulgatam.
Verùm enim verò
deſcriptionem
iſt am neceſſe aliquo pacto eſt ex duabus cauſis
vitiari
, hoc est ab aeris reſiſtentia, & perpendiculis non in­
terſe
parallelis, quippe in idem, vnumque punctum, vniuerſi
centrum
, conuergentibus.
PROP. XIII. THEOR. IX.
SI ab aſſumpto hyperbolæ puncto, recta axi primo pa­

rallela
deducatur, quæ ad ſecundam diametrum per­
tingat
; Quadrilineum comprehenſum ab ipſa curua hy­
perbolica
.
& dictis tribus rectis, erit imago velocitatis il-
1lius motus deſcribentis curuam parabolicam, cuius baſis
ad
axem eius habet eandem rationem, quam duplus axis
propoſitæ
hyperbolæ ad ductam illam æquidiſtantem inter
eiuſdem
hyperbolæ aſſymptotos interiectam.
Tab. 5. fig. 2.
Hyperbolæ IRS ſit centrum H, ſemiaxis HI, aſſymptoti
HT
, NH, et SN parallela HI; tùm ducta HM ſecunda dia­
metro
hyperbolæ, intelligatur deſcriptio parabolæ AFD;
itaut
duplus axis hyperbolæ, hoc eſt quadruplum ipſius
HI
ad NT eandem habeat rationem, quam DB baſis pa­
rabolæ
ad BA axim eiuſdem.
Dico quadrilineum HISM
eſſe
imaginem velocitatum, iuxta quam motu compoſito
deſcribitur
parabola AFD; & cum ſit homogenea imagi­

nibus
HILM, HTM, eſſe quoque rectangulum HDLM ad
imaginem
ipſam HISM vt recta CA ad curuam AFD.
Fiat rectangulum ACDB, et HM ſit tempus, quo curritur

vtrunque
latus AB, AC, nempe axis AB motu grauium
iuxta
imaginem triangulum HTM, alterum verò latus AC

æquabili
motu iuxta imaginem rectangulum HILM, quod
quidem
erit HILM; etenim AB ad ſpatium AC eſt vt ima­
go
triangulum HMT ad imaginem rectangulum HILM,
ſcilicet
eſt vt MT ad duplam HI, vel vt NT ad quadru­
plam
HI, quemadmodum poſuimus.
Iam monſtrauimus
lineam
, quæ curritur iuxta illas imagines motu compoſito
parabolam
eſſe, cuius diameter AB, & baſis BD; & pro­
pterea
erit ipſa AFD (nam vnica tantum parabola ex
datis
AB, BD poſitione, ac magnitudine, axi ſcilicet, ac
baſi
dari poteſt) Ducatur nunc à quolibet puncto F dictæ
parabolæ
rectæ FE, FG parallelogrammum conſtituentes
AEFG
; & P ſit momentum, quo mobile punctum inueni­

tur
in F.
Habebit inibi ipſo temporis momento P veloci­
tatem
PQ iuxta directionem GF, ſunt verò iſtæ directiones
ſibi
ipſis perpendiculares; ergo recta, quæ diameter eſſet
rectanguli
AEFG, & ob id potentiâ æqualis duabus PK,

PQ
erit gradus velocitatis, quem mobile habet momen-
1to F motu compoſito currens; verùm quia quadratum ex
PR
ęquatur rectangulo ORQ vnà cum quadrato ex PQ, &

eſt
ob hyperbolam rectangulum ORQ æquale quadrato
ex
HI, vel PK; ergo PR quadratum æquale erit duobus ſi­
mul
quadratis PQ, PK; itaque PR erit gradus velocitatis
prædicti
mobilis in F momento P, compoſitoque motu
currentis
iuxta curuam parabolicam.
Pariter momento
M
, cum mobile eſſet in D velocitas compoſiti motus foret
MS
poteſtate æqualis duabus MT, ML, ac demum in A
initio
motus velocitas eſt HI: quare HISM erit imago ve­
locitatis
motus compoſiti dum mobile punctum deſcripſe­

rit
curuam parabolicam AFD, eſtque illa imago imagini­
bus
diuiſorum, ſeu ſimplicium, motuum homogenea; ergo
conſtat
baſim etiam BD ad parabolam AFD eandem ha­
bere
rationem, quam rectangulum HILM ad quadrili­
neum
HISM.
Quod &c.
Def. 7. primi
& pr. 12. pri­
mi
huius.
Cor. pr. 4. hu.
Pr. 2. primi
huius
.
Ex pr. 12. hu.
Pr. 3. huius.
Pr. 11. l. 2. co­
nic
.
Def. 3. prima
huius
.
Corollarium. I.
Patet, cum latera compoſiti motus ſint duo, & ſibi ipſis per­
pendicularia
, tunc gradum velocitatis eìuſdem motus compo­
ſiti
æqualem eſſe potentiâ duobus ſimul gradibus, quos habet
mobile
eodem momento, ac ſi ſeorſim intelligatur in ipſis ferri
lateribus
.
Corollarium. II.
Si verò conſiderentur imagines primi ſecundique Caſus
interſe
homogenea, erit vt quadrilineum HISM primi ad

quadrilineum ijſdem literis notatum ſecundi caſus, vt cur­
ua
illa parabolica ad hanc ſecundi caſus parabolam.
1
Pr 2. primą
huius
.
Corollarium. III.
Illud etiam conſtat, eſſe in vtroque caſu vt quadrilineum
HIRP
ad ipſum PRSM, ita AF ad FD.
PROP. XIV. THEOR. X.
PRopoſitis Spirali Archimedea primæ circulationis

ABD
, et AGF communi parabola, ſit FG baſis huius
æqualis
radio DA, et GA ſit dimidium circumferentię cir­
culi
AEG; erit parabola AGF axem habens GA æqualis
propoſitæ
ſpirali.
Tab. 5. fig. 3.
Sit PNK communis hyperbola, cuius coniugati ſemia­

xes
ſint IK, IH, & aſſymptotos IO.
Eſto etiam axis hy­
perbolæ
huius, dupla ſcilicet IK, ad HO illi ęquidiſtantem
vt
FG ad AG.
Iam conſtat quadrilineum IHPK fore ima­
ginem
velocitatum, iuxta quam curreretur parabola AGF
tempore
IH: ſi modo oſtendimus hoc ipſum quadrilineum
eſſe
pariter homogeneam imaginem alterius compoſiti
motus
, quo videlicet deſcribitur ſpiralis propoſita ABD,

palam
erit, ipſam parabolam eidem illi ſpirali æqualem fu­
turam
.
Ducatur recta KL, quæ æquidiſtet IH; item ex
quouis
puncto Q temporis IH alia deducatur recta QRMN
parallela
IK: erit parallelogrammum rectangulum HIKL
imago
velocitatum, iuxta quam curritur FG, et HIO trian­
gulum
imago, qua curritur AG motu grauium deſcenden­
tium
: Verùm quia eodem tempore IH, ſi mobile currat
æquabili
motu DA æqualem FG, eſt eius imago idem re­
ctangulum
IHKL, curriturque illo eodem tempore IH (ſpi­
rali
exigente) omnis circuli circunferentia AGEA æqua­
bili
etiam motu ab extremitate A radij AD circumducti in
deſcriptione
ſpiralis; ob idque factum eſt, vt IK ad HO eſ­
ſet
vt DA ad circunferentiam ipſam AGEA; nam hoc mo-
1do rectangulum IH in HO eſt imago velocitatum eiuſ­
dem
motus per AGEA.
Ducatur nunc ex quocun­

que
momento Q linea QRMN ipſi IK æquidiſtans, & au­
ſpicato
motu ex centro D momento I, vt nempe oriatur
ſpiralis
, intelligatur momento Q ventum eſſe in B, quamo­
brem
ductâ DBE, erit rectangulum, ſeu imago QIKR ad
imaginem
rectangulum HIKL, ita DB ad DE, in qua ra­
tione
, cum propter ſpiralem, ſit etiam circunferentia AGE
ad
circunferentiam AGEA, erit rectangulum IQ in HO
imago
velocitatis per AGE, eſtque velocitas iuxta tangen­
tem
in E ad velocitatem iuxta tangentem circulum BC in
B
vt ED ad DB, ſeu vt HO ad QM; ergo cum iuxta tangen­
tem
in A, hoc eſt in E velocitas ſit HO, erit ſecundùm tan­
gentem
circulum BC in B, ipſa QM velocitas; propterea­
que
imago triangulum HIO, quæ in parabolæ deſcriptio­
ne
erat per AG, nunc erit per omnes tangentes circulos ſu­
binde
creſcentes ex D in E: ſcilicet momento I, erit mobi­
li
puncto ſecundùm DA, velocitas IK; momento Q dum̨
adeſt
in B, erit ſecundùm BE velocitas QR, & iuxta tangen­
tem
in B circuli BC velocitas QM; quæ ambæ, hoc eſt ve­
locitates
QR, QM cum ſint normaliter directæ, erit eidem

mobili
in B iuxta ſpiralem velocitas QN potentia ipſis am­
babus
æqualis.
Similiterque momento H cum mobilę
fuerit
in A, erit velocitas iuxta ſpiralem, ipſa HP æqualis
potentiâ
duabus velocitatibus HL iuxta radium, et HO
iuxta
tangentem; & ſic omnino liquet, ipſum quadrilineum
HIKP
eſſe imaginem velocitatum tam in deſcriptione pa­
rabolæ
AGF, quàm ſpiralis Archimedeæ DBA, & cum ſit
in
ijſdem deſcriptionibus homogenea ſibi ipſi, conſtat ip­

ſas
curuis æquales eſſe.
Nam vt imago illa ad ſe ipſam ita
parabola
ad ſpiralem prædictam.
Quod &c.
1
Pr. 13. huius.
Pr. . prima.
Pr. 2. prima.
Pr. 8. huius &
Cor
.
pr. 13.
Pr. 2. huius.
Corollarium.
Hinc aparet, ſpiralem DB ad ſpiralem DBG eandem habe­
re
rationem, quam quadrilineum QIKN ad quadrilineum
HIKP
; pariterque rectam DA ad eandem ſpiralem DCB ha­
bere
ipſam rationem, ac rectangulum HIKL ad dictum qua­
drilineum
HIKP.
Eodem ferè modo exhiberi pißet ratio ſpi­
ralis
ad ſpiralem, licèt plurium interſe circulationum, eritque
prorſus
ea, quam habet vnum ad alterum eiuſdem illius na­
turæ
, quadrilineorum.
PROP. XV. THEOR. XI.
Tab. 5. Fig. 4.
SPiralis orta ex motu naturaliter accelerato per radium
circuli
comprehendentis ſpiralem ipſam, & ex motu
æquabili
circa circumferentiam eiuſdem circuli, æqualis eſt
ei
curuæ parabolicæ natæ ex motu compoſito, cuius vnum
latus
curritur iuxta imaginem trianguli, nempe motu gra­
uium
, alterum verò latus iuxta imaginem trilinei ſecundi,
habebitque
parabola ipſa axim æqualem radio, & baſim̨
tertiæ
parti circunferentiæ eiuſdem circuli ſpiralem com­
prehendentis
.
Eſto ſpiralis ACB, quæ ſignatur ex motu puncti A æqua
biliter
lati circa circumferentiam ADA, dum nempe eodem
tempore
IF, punctum B currit à quiete lineam BA motu
grauium
deſcendentium; ſit verò imago velocitatum dicti
motus
æquabilis per ADA rectangulum HGFI, & alte­
rius
motus imago, (quæ triangulum erit) eſto FEIM. Pa­

tet
, quia ipſæ imagines ponuntur homogeneæ, eſſe rectan­
gulum
HGFI ad triangulum IFM vt ADA circumferentia
ad
radium BA, & propterea IM ad IH erit vt BA ad dimi­
dium
circunferentiæ AEDA.
Sumatur quodlibet momen­
tum
K, & ducatur ONKL æquidiſtans HM, puteturque
1eodem illo momento mobile ventum eſſe in C ſpiralis pro­
poſitæ
BCA: agatur per ipſum punctum radius BCD, & ſic
illo
momento extremitas A currendo circa periphæriam
reperietur
in D, eritque circunferentia AED ad ipſam
AEDA
, vt imago rectangulum OGFK ad imaginem GHIF,
hoc
eſt erit vt KF ad FI; at BC ad BD erit vt imago trian­
gulum
KFL ad triangulum FIM, nempe vt quadratum KF
ad
quadratum FI, eſt autem vt BD ad BC ita velocitas
iuxta
tangentem in D ad velocitatem iuxta tangentem in
C
circulum, cuius radius BC; ſcilicet ita velocitas IH ad
velocitatem
KN, quadrati nempe IF ad quadratum KF, &
ob
id velocitates, quæ ſunt iuxta tangentes circulos ſubin­
de
creſcentes ex centro B, erunt expreſſæ in trilineo HNFIH
ſecundo
, cuius ſcilicet indoles eſt vt abſciſſarum quadrata
ſint
vt applicatæ.
His compoſitis, intellectiſque erit in B,
momento
F, nulla velocitas, in C momento K duæ velo­
citates
quarum vnà KI mobile iret iuxta CD, ſed cum al­
tera
ſit KN iuxta tangentem circulum, cuius radius CB, ne­

ctitur
vna ex duabus illis, quibus eiſdem potentia eſt æqua­

lis
, & qua idem mobile mouetur iuxta ſpiralem illo mo­
mento
K.
Similiter cum mobile eſt in D, ſcilicet momento
I
, habebit velocitatem potentia æqualem HI, qua dirigitur
iuxta
tangentem, & velocitati IM, qua ſecundùm radium,
Itaque
imago velocitatum mobilis deſcribentis ſpiralem
propoſitis
motibus tempore IF, ea erit, cuius applicatæ
ſunt
vbique æquales potentia ijs applicatis, quæ ab eodem
momento
intelligi queunt in imaginibus ſimplicibus, nem­
pe
partialium motuum, HNFI, IFM.
Cum præterea OT
ponatur
tertia pars eſſe circumferentiæ AEDA, & eſt etiam
trilineum
HFI vtpote ſecundum tertia pars parallelogram
mi
HGFI, erit triangulum IFM ad trilineum ipſum HFI vt

BA
, vel ei æqualis QO ad OT; curritur verò vt ſupponi­
tur
OQ tempore IF iuxta imaginem triangulum IFM, ergo

eodem
tempore iuxta trilineum HNF curretur alterum la-
1tus OT, ſiue baſis parabolæ QI. Si itaque parabola ipſa
putetur
eſſe ORI, in qua punctum R eſto vbi mobile adeſt
momento
K, deducantur verò ab eodem illo puncto RS
parallela
axi QO, et RP æquidiſtans QI, vel OT, profectò
in
O, momento F, ſicuti in ſpirali, nulla erit mobili veloci­
tas
, ſed cum eſt in R momento K habebit geminam veloci­
tatem
, KL ſecundùm SR, et KN iuxta PR perpendicularem
ipſi
SR, quæ duæ velocitates itidem component vnicam
potentia
ſimul illis æqualem, & cum idem dicatur de qui­
buſcunque
alijs punctis parabolæ, momentis temporis FI
reſpondentibus
, manifeſtum eſt ſpirali BCA, & parabolæ
ORI
vnicam, eandemque eſſe imaginem velocitatum, pro­
pterquam
quòd ipſæ curuæ, quòd ſint vt imagines, erunt
interſe
æquales.
Cor. pr. 4.
huius.
Pr. 2. primą
Pr. 8. huius.
Cor. prop. 13.
huius.
Pr. 10. primi
huius
.
Pr. 2. primi
huius
.
Pr. 2. prima.
Scholium.
Exemplo traditarum curuarum, poſſunt innumeræ ſpira­
les
ſuis parabolis æquales excogitari, nec ideo res minùs de­
monſtrabitur
, ſi loco rectarum, ſeu laterum OT, OP compoſiti
motus
, ſubſtituantur circuli, aut circulorum arcus, qui ad re­
ctos
angulos ſe ſecent, ſcilicet cum tangentes ad punctum infle­
xionis
, ſeu occurſus ipſarum curuarum ſibi ipſis perpendicu­la
res
fuerint.
Quòd ſi ipſa curua latera ad rectos angulos non
ſe
ſecent curuæ nihilominus ab ipſo compoſito motu naſcen­
tes
poterunt exhiberi curuas parabolicas exequantes, quarum
itidem
latera ſint rectæ eundem angulum, quem prædictæ tan­
gentes
, comprehendentes.
Sed de his ſatis, nunc dicamus ea
tempora
, quibus duorum pendulorum ſimiles vibrationes ab­
ſoluuntur
, hoc eſt Galilei ſententiam demonſtrabimus, quam
quondam
haud ruditer decepti falſam credidimus.
Vincentius Viuianus eximius noſtri æui Geometra vt tue­
retur
Galilei ſententiam, cuius digniſſimè ſe fuiſſe diſcipu­
lum
profitetur, tradidit mihi per admodum Reuerendum, at-
1que cultiſſimum Patrem Ioſeph Ferronum è Societate Ieſu, de­
monſtrationem
ſuam verè pulcherrimam, ac diſertiſſimè
exaratam
, qua vna potuiſſem de Galilei aßerto ſatisfactus
eſſe
; eam demonſtrationem, ijſdem prorſus verbis, ac figuris,
quibus
ad me peruenit hic duxi reponendam, ne gloriam̨,
quam
Vir tantus meretur, ipſi videremur noſtra, quam inde
ſubdemus
, demonſtratione, ſubripere.
Inquit ergo.
TEmpora naturalium de curſuum ſphærarum grauium

per
ſimiles, ſimiliterque ad horizontem inclinatos
arcus
curuarum linearum in planis, aut verticalibus, aut
ad
horizontem æqualiter inclinatis deſcriptarum, & quæ
totæ
ſint ad eaſdem partes cauæ, interſe ſunt in ſubdupli­
cata
ratione chordarum eorundem arcuum homologè
ſumptarum
.
Tab. 6. fig. 1. 2
3
. 4.
Ex puncto A ad curuam lineam BCD extra ipſam
plano
poſitam, & in totum ad eaſdem partes cauam, quæ­
cunque
ea ſit (vel nimirum pars aliqua circumferentiæ
circuli
, vel alicuius ex infinitis ellipſibus, aut parabolis, aut
hyperbolis
, aut ſpiralibus, aut cycloidibus, vel concoidis,
vel
ciſoidis, ſeu alterius cuiuſcumque ex notis, vel ignotis
curuis
educantur omnes rectæ AB, AC, AD &c.
quæ à
punctis
E, F, C, vel intra, vel extra eas ſumptis proportio­
nalibus
ſecentur, ita vt ſit AB ad AE, ſicut AC ad AF, &
ſicut
AD ad AG &c.
& hoc ſemper. Sic enim dubio pro­
cul
apparet, prout facillimum eſt oſtendere, lineam EFG
tranſeuntem
per ſingula puncta E, F, G ſic inuenta, cur­
uam
quoque eſſe, & eiuſdem penitus naturæ, ac data BCD
eique
ſimilem, ſimiliterque cum ipſa poſitam, atque in to­
tum
cauam ad eaſdem partes, ad quas ponitur caua ipſą
BCD
.
Concipiatur modò planum, in quo manent huiuſ­
modi
ſimilium curuarum ſimiles arcus BCD, EFG, vel eſſe
ad
horizontem erectum, nempè verticale, vel ad ipſum̨
1horizontem inclinatum iuxta curuitates ipſorum arcuum
BCD
, EFG inflexas eſſe ſuperficies eidem plano erectas,
ita
tamen, vt ſuper has poſitis grauibus ſphæris in A, E per
ipſas
ſic inflexas ſuperficies eædem ſphæræ naturaliter
decurrere
queant; id quod ſanè accidet, cum arcus BCD
totus
fuerit infra horizontalem IL ex arcus ſubli­
miori
puncto B ductam, fuerintque ab hac continuati re­
ceſſus
, ac totus ad vnam partem perpendiculi BH: nam ſic
talis
quoque erit alter arcus EFG illi BCD ſimilis, ſimili­
terque
poſitus.
His omnibus ſic manentibus: Dico tem­
pus
decurſus ſphæræ grauis E per ſimilem, ſimiliterque po­
ſitum
arcum EFG, eſſe in ſubduplicata ratione chordarum
BO
, EG arcus ipſos ſubtendentium.
Secto enim bifariam
angulo
BAD per rectam AC arcum BD ſecantem in C,
atque
arcum EFG in F, iungantur chordæ BC, CD, et EF,
FG
, quæ ex huiuſmodi curuarum natura cadent totæ intra
ipſos
arcus, ſed in prima, & ſecunda figura ad partes poli
A
, in tertia verò, & quarta ad oppoſitas.
Et quoniam, ex talium curuarum geneſi, eſt vt BA ad
AE
, ita DA, ad AG, erit BD ipſi EG parallela, hoc eſt
vtraque
ad horizontem æqualiter inclinata, atque in ra­
tione
BA ad AE.
Similiter cum ſit, vt BA ad AE, ita CA
ad
AF, etiam BC, EF interſe æquidiſtabunt, ſeu ad hori­
zontem
æqualiter inclinabuntur, eruntque in ratione ea­
dem
, ac BA ad AE.
Idemque oſtenditur de chordis CD,
FG
, quare ex magni Galilei ſententia de motu naturaliter
accelerato
indubitanter ſequitur tempus decurſus ſphæræ
grauis
ex B in D per binas chordas BC, CD ad tempus
decurſus
per vnicam BD, eſſe vt tempus decurſus grauis
ſphæræ
ex E in G per binas EF, FG ad tempus decurſus
per
vnicam EG: eadem itidem ratione demonſtratur (an­
gulis
pariter BAC, CAD bifariam ſectis per rectas, quæ
ſimiles
arcus BC, EF, ac CD, FG duas in partes diuidant)
ex
quatuor vtrinque arcuum horum cordis, illas interſe
1homologas, ſimileſque arcus ſubtendentes ad horizonte m
eſſe
æqualiter inclinatas, ac alteram alteri in ratione ea­
dem
, in qua ſunt rectæ AB, AE &c: ac propterea ex ea­
dem
Galilei ſcientia conſtabit vtique, tempus decurſus ex
B
in C ſphæræ grauis B per quatuor chordas quatuor par­
tes
arcus BCD ſubtendentes ad tempus decurſus per vni­
cam
BD, eſſe vt tempus decurſus ſphæræ grauis E ex E in
G
per quatuor illis homologas chordas quatuor partes
arcus
EFG pariter ſubtendentes ad tempus decurſus per
vnicam
chordam EG: & hoc ſemper ita euenire demon­
ſtrabitur
quantacunque, & maxima fuerit in perpetua an­
gulorum
biſectione æquèmultiplicitas in vtroque arcu
talium
chordarum homologè ſumptarum, ac interſe pro­
portionalium
, æqualiterque ad horizontem inclinatarum:
Propterquam
quòd ſemper decurſus ex B in D per aggre­
gatum
chordarum omnium in arcu BCD ad tempus de­
curſus
per ſolam chordam BD eſſe vt tempus decurſus ex
E
in G per aggregatum totidem chordarum in arcu EFG
ad
tempus decurſus per vnicam chordam EG; adeo vt de­
nique
iure optimo educi poſſe videatur, tempus decurſus
grauis
ex B in D per aggregatum infinitarum chordarum
totum
arcum BCD conſtituentium, ſeu tempus per ipſum
arcum
BCD ad tempus decurſus per ſolam cordam BD
eſſe
vt tempus decurſus grauis ex E in G per aggregatum
totidem
infinitarum chordarum dictis homologè propor­
tionalium
, æqualiterque ſingulæ ſingulis ad horizontem̨
inclinatarum
, ac totum arcum EFG conformantium, ſiue
vt
tempus per ipſum arcum EFG per ſolam chordam EG.
Quocirca permutando, tempus, decurſus ſphæræ grauis B
per
arcum BCD ad tempus decurſus ſphæræ grauis E per
arcum
ſimilem, ſimiliterque poſitum EG erit vt tempus
decurſus
per chordam BD ad tempus decurſus per chor­
dam
EG; ſed ex eadem Galilaica ſcientia de motu, tempus
decurſus
per chordam BD ad tempus decurſus per æqua-
1iter inclinatam EG eſt in ſubduplicata ratione ipſarum̨
chordarum
BD, EG; ergo tempus quoque decurſus ex B
per
arcum BCD ad tempus decurſus ex E per arcum EFG
eſt
in eadem ſubduplicata ratione chordę BD ad chordam
EG
, quod oſtendendum propoſuimus.
Corollarium.
Ex modò ostenſis ſuper prima, ac ſecunda figura, manife­
ſtum
fit celeberrimum illud magni Galilei pronuntiatum,
quòd
videlicet, ratio temporum ſimilium vibrationum pen­
dulorum
ſit ſubduplicata rationis longitudinum filorum ho­
mologè
ſumptorum, non tantum verum eſſe de vibrationibus
pendulorum
per arcus ſimiles, ſimiliterque poſitos, ſumptos
ex
circulorum quadrantibus ad perpendiculum vſque termi­
nantes
, ſed etiam de vibrationibus per arcus quoſcumque ſi­
miles
quadrantum à perpendiculo ſeiunctos: dummodo ipſi
ſimiles
arcus ſint quoque ſimiliter poſiti: quales nimirùm ap­
parent
in figuris prima, ac ſecunda arcus BCD, EFG, dum
grauia
B, E ex filis, aut haſtulis AB, AE circa punctum A
conuertibilibus
appenſa concipiantur.
Scholium.
Si curua BCD, EFG in prima, & ſecunda figura fuerint
ſimiles
arcus ex circulis commune centrum A habentibus; ac
in
verticali plano poſitis, & in prima figura recta AB, AE
fuerint
fila aut haſtulæ quædam circa clauum A conuertibi­
les
, in ſecunda verò recta AB, AE concipiantur, vt haſtulæ
inflexibiles
, volubileſque circa imum punctum E, atque ex
huiuſmodi
filorum, aut haſtularum terminis B, E pendeant
graues
ſphæræ B, E (cum eadem ſint tempora prout aſſumi­
tur
quoque ab ipſo met Ceua) tempora inquam decurſuum
liberorum
granium B, E per arcus BCD, EFG, ac temporą
1deſcenſuum ipſorum grauium per eoſdem arcus (vel hac à
filis
pendeant, vel ab hastulis ſustineantur) erit quoque tem­
pus
deſcenſus, ſeu vibrationis penduli B per arcum BCD ad
tempus
deſcenſus, ſeu vibrationis penduli E per arcum EFD
in
ſubduplicata ratione chordæ BD ad chordam EG; ſed hæc
ratio
chordarum BD, EG eadem eſt, ac ratio filorum, aut ha­
ſtularum
AB, AE; Ergo tempus vibrationis penduli AB per
arcum
BCD ad tempus vibrationis penduli AE per arcum il­
li
ſimilem, ſimiliterque poſitum EFG est quoque in ſubdupli­
cata
ratione longitudinum, vel filorum, aut haſtularum, ex
quibus
eadem grauia pendula ſimiles vibrationes abſoluunt
BCD
, EFG.
Scholium.
Cæterùm non me latet conſtructionem, ac demonstratio-

nem à nobis ſuperiùs allatam nonnullis euidentiorem fortaſſe
euaſuram
, ſi ommiſſa illa continua biſectione angulorum ſi­
miles
, ſimiliterque poſitos arcus abſcindentium ex ſimilibus
curuis
ibidem deſcriptis; atque ommiſſa pariter continua co­
niunctione
chordarum, vt ibi factum fuit, horum vice, vt in
quinta
figura, ex punctis B, D binæ tangentes curuam BCD
ducantur
BH, DH, quæ omninò mutuò ſe ſecabunt in puncto
H
(ob conditiones in ipſa Theorematis expoſitione vltimo lo­
co
poſitas) atque ex E, G ipſis BH, DH agantur æquidistan­
tes
, quæ iunctæ, AH ſimul occurrent in I, curuamque EFG
contingent
pariter ad E, G (quæ omnia ſi opus fuerit, facilè
demonſtrabuntur
) ac inſuper, ſi à puncto C, in quo iunctą
AH
ſecat arcum BCD, agatur tangens LM primas BH, DH
ſecans
in LM; Per F verò, in quo AICH ſecat arcum EFG
agatur
NO parallela tangenti LM, quæ curuam pariter EFG
tanget
ad F, ac tangentes EI, GI ſecabit ad NO: & ſi iunctis
inſuper
AL, AM, eadem, quam nunc explicauimus, continue­
tur
conſtructio per alias, atque alias tangentes, ac parallelas
1&c. ſic enim vnicuique harum curuarum circumſcribetur
rectilineum
, primò ex binis tangentibus, ſecundò ex tribus,
tertiò
ex quinque, quartò ex ſeptem, & ſic vlteriùs iuxta re­
liquos
impares numeros ſucceſſiuè ſumptos; atque omnia pa­
ria
talium æquidiſtantium tangentium eam ſemper inter ſe
rationem
ſeruabunt, quam habent chorda BD, EG, ſen quam
habent
rectæ BA, EA, eruntque interſe æqualiter inclinatæ;
adeoque tempora decurſuum grauium B, E tam per ſummas
binarum
tangentium BH, HD, EI, IG, quàm per minores
ſummas
, ex quinque ſimul chordis vtrinque ſumptas, aut
quàm
per alias ſemper minores ſummas huiuſmodi tangen­
tium
iuxta quantumuis maiorem numerum imparem æquè
multipliciter
ſumptarum, erunt perpetuò proportionalia tem­
poribus
decurſuum per chordas BD, EG; & hoc ſemper; etiam­
ſi
per huiuſmodi decrementa aggregatorum ex tangentibus
vtrinque
æquèmultipliciter ſumptis, deueniatur ad vltimus,
ac
breuiſſimas ipſis arcubus circumſcriptiones polygonorum
ex
lateribus numero innumerabiliter aquèmultiplicibus, hoc
eſt
ad ipſos ſimiles, ſimiliterque poſitos arcus BCD, EFG,
quorum
ſingula homologorum laterum, ſeu punctorum paria,
vt
B, & E; C et F; D, et G &c.
haberi poßunt tanquam tot
paria
parallelarum, ac proportionalium tangentium ipſos ſi­
miles
, ac ſimiliter poſitos arcus conſtituentia.
Quapropter
ratio
quoque temporum decurſuum per ipſos arcus, ſimilis erit
rationi
temporum decurſuum per chordas; ſed horum decur­
ſuum
ratio ſubdupla eſt rationis inter ipſas chordas.
Quare,
& alia hac methodo conſtaret propoſitum.
Tab. 6 fig. 5.
Hactenus grauiſſimus Vir; ſupereſt modò, vt quemadmo­
dum
annuimus, veritatem eandem noſtra quoque methodo,
confirmemus
, vt ijs, quibus ſatis probat demonſtratio allata,
ſit
nostra, quam afferemus, in experimentum traditarum hùc
vſque rerum; & quibus ſecùs acciderit ex aliqua dubitatione,
hæc
per demonſtrationes noſtras prorſus, ſtatimq tollatur.
Illud etiam admoneo, eam rem non tantum me oſtenſurum,
1vt pulcherrima, vtilimaque veritas pluribus demonſtrationi­
bus
aperiatur; verùm potius vt ampliſſima Methodus, qua tum
vtemur
, aliorum motuum demonſtrandorum in exemplum
veniat
.
PROP. XVI. THEOR. XII.
IN eadem recta CD coeant duæ planæ, interſeque ſimiles,

ac
prorſus æquales figuræ ADCA, BDCB, & quidem
ita
, vt ab eodem puncto M ſi ducatur MH parallela CA,
et
ML ipſi CB, ſit ſemper MH æqualis ML, quemadmo­
dum
æquales ſunt interſe CA, CB.
Dico (ſi concipiatur
ſolidum
eius indolis, vt ductis rectis BA, LH cadant iſtæ
omninò
in ſolidi iſtius ſuperficie; ipſum verò ſolidum, quod
ſit
BADC, ſecetur plano quolibet æquidiſtante figuræ
BCD
) fore, vt ſectio iſta KFEIK, ſit prorſus ſimilis, æqua­
liſque
alteri conterminæ AEI; ſed opportet, vt palam eſt,
coeuntes
illæ figuræ non in eodem plano reperiantur.
Tab. 6. fig. 7.
Cum duo plana inuicem parallela KIE, BCD ſecent
alia
duo interſe item parallela ACB, HML, erunt commu­
nes
ſectiones, interſe omnes æquidiſtantes rectæ lineæ KI,
GF
, ML, CB.
Cum verò ob naturam ſolidi, ſectiones
BAC
, IHM triangula ſint rectilinea, erit vt BC ad CA,
ita
KI ad IA.
Sunt autem priores interſe æquales, ergo &
poſtremæ
KI, AI interſe æquabuntur.
Eademque ratione
ſunt
æquales HG, GF: & quoniam ob ſimilitudinem figu­
rarum
angulus BCD æquatur angulo ACD, & angulus
BCD
æqualis angulo KIE (nam etiam CD, IE ſunt rectæ
æquidiſtantes
, cum nempe ſint communes ſectiones plani
DCA
ſecantis duo æquidiſtantia KIE, BCD) ergo cum̨
angulus
pariter ACD æquet angulum AIE, erunt anguli
KIE
, AIE, et FGE, HGF æquales.
Quod &c.
1
PROP. XVII. THEOR. XIII.
IIſdem manentibus. Dico triangula ACB, LHM eſſę
ſimilia
.
Sunt enim parallelæ &c. interſe tam rectæ CB,
ML
, quàm CA, MH; ideo anguli ACB, HML interſe
æquabuntur
, & ſunt circa eos proportionalia latera, nem.
pe BC ad CA, vt LM, MH; ergo conſtat propoſitum.
Corollarium.
Simul conſtat rectas AB, LH interſe æquidiſtare.
PROP. XVIII. THEOR. XIV.
IIſdem vt ſupra manentibus, ita tamen vt ACD ſit an­
gulus
rectus (ſic enim DC perpendicularis erit duabus
AC
, CB) Dico ſolidum huiuſmodi ad priſma, cuius baſis
ABC
, & altitudo CD eandem habere rationem, quam ſo­
lidum
rotundum ortum ex rotatione figuræ CAD circą
axem
CD ad cylindrum genitum ex conuerſione rectan­
guli
AC in CD circa eundem axem.
Tab. 6. Fig. 8.
Compleatur ipſum priſma, & ſit quidem AQDPBC,
quod
ſecetur vnà cum propoſito ſolido per quoduis pla­
num
baſi ACB æquidiſtans: fiet in priſmate ſectio trian­
gulum
OMN ſimile, æqualeque ipſi ACB, & in altero ſo­
lido
triangulum LHM eidem ACB ſimile.
Triangulum
ACB
priſmatis ad triangulum idem ſolido propoſito com­
mune
, eſt vt circulus radio CA deſcriptus ad circulum
eundem
; Item triangulum NOM ſectio priſmatis eſt ad
triangulum
LHM ſectionem propoſiti ſolidi, vt circulus ex
radio
MO deſcriptus ad circulum radio MH.
Cum dein­
de
idem dicatur de alijs omnibus ſectionibus priſmatis, &
1propoſiti ſolidi erunt omnes ſimul primæ, quæ interſę

æquales
ſunt, ad omnes ſimul ſecundas vt omnes tertiæ,
his
partibus interſe æqualibus, ad omnes quartas; ſcilicet
erunt
omnia triangula priſmatis, ſeu ipſum priſma ad om­
nia
triangula propoſiti ſolidi, ſeu ad ipſum ſolidum, vt om­
nes
circuli eius cylindri, qui oritur ex conuerſione figuræ
ADCA
circa axem CD, hoc eſt vt ipſum ſolidum rotun­
dum
, ſeu cylindrus ad omnes ſimul circulos ſolidi rotundi
geniti
ex rotatione figuræ AHDCA circa axem ipsum CD,
ſeu
ad ipſum propoſitum ſolidum.
Quod &c.
lemmæ 18. in
libro
de dim.
parab. Euang.
Tęrricel
.
PROP. XIX. THEOR. XV.
ET rurſus ipſa manente figura patet, ſi ducantur HR,
LS
parallelæ MD, fore non ſolum figuram AHDPA,
ſimilem
, ac æqualem BLDQB; verùm etiam APRHA ipſi
BLSQB
: Cum ita ſit, aio, eundem cylindrum ad ſoli­
dum
rotundum genitum, ex volutatione figuræ APD cir­
ca
eundem axem CD eandem rationem habere, ac priſma
prædictum, cuius baſis ACB, altitudo AP ad ſolidum, quod
ſupereſt
ex ipſo priſmate, dempto ſolido ACBLDHA.
Nam ex præterita propoſitione nouimus, dictum priſma
ad
ſolidum eius partem ACBLDHA eſſe vt cylindrus or­
tus
ex conuerſione rectanguli CP circa axem CD ad par­
tem
eius rotundum circa axem eundem CD conuerſa fi­
gura
ADC, ergo per conuerſionem rationis, erit id quod
propoſuimus
.
DEF. IV.
QVodcunque ex dictis propoſitis ſolidis vocetur ab
ea
figura, iuxta quam intelligitur ortum.
Scilicet
ACBLDHA
dicatur à figura AHDCA, & alte­
rum
, quod fuit reſiduum prædictum dicatur à figura AH­
DPA
.
1
PROP. XX. THEOR. XVI.
SI à quibuſcunque figuris fuerint duo ſolida, hæc inter­

ſe
erunt vt ſolida alia genita ex conuerſione illarum
figurarum
circa communem ſectionem ſimilium, æqua­
lium
, ac interſe coeuntium figurarum.
Tab. 6. Fig. 9.
Solidum à figura ABC ſit CAFDBC, & quod eſt à fi­
gura
GLH eſto HGILH.
Dico illud ad hoc ſolidum eſſe
vt
rotundum natum ex conuerſione figuræ ABC circą
axem
CE ad rotundum ortum ex conuerſione figuræ GLH
circa
axem HL.
Opportet tamen angulos ACF, GHI
æquales
eſſe.
Intelligantur priſmata triangularia, quorum
baſes
ACF, GHI, & altitudines CE, HL; hoc eſt ſint ipſa
ſolida
priſmatica AFCEBD, GIHLMK.
Solidum à figu­

ra
ABC ad priſma AFCEBD habet eandem rationem,
quam
ſolidum rotundum ortum ex conuerſione ſiguræ
ABC
circa axem CE ad cylindrum natum ex rotatione
ABEC
circa eundem axem CE; hic verò cylindrus ad cy­
lindrum
alium natum ex rotatione rectanguli GMLH cir­
ca
axem HL eſt vt priſma, cuius baſis ACF, altitudineque
CE
ad alterum priſma baſem habens GHI ſimilem ipſi CF
(nam circa angulos æquales H, C ſunt latera etiam pro­
portionalia
, nempe æqualia) & altitudinem HL.
Solidum
præterea
, hoc eſt priſma GKHM ad ſolidum, quod eſt à

plano
GLH habet eandem rationem, ac cylindrus, qui fit
ex
conuerſione rectanguli HM circa axem HL ad ſolidum
rotundum
ortum ex circumactione figuræ GLH circa ip­
ſum
axem HL, ergo ex æquali erit ſolidum à figura ABC
ad
ſolidum à figura GLH, vt rotundum ex rotatione figu­
ABC circa axem CE ad rotundum alterum ex conuer­
ſione
alterius figuræ GLH circa axem HL.
Quod &c.
1
18. huius.
Ex eadem.
PROP. XXI. THEOR. XVI.
PRopoſitis ijſdem ſolidis, erunt inter ſe, vt momenta fi­
gurarum
a quibus ſunt, quæ tamen figuræ ſuſpenſæ
ſint
ex longitudinibus deductis ab ipſarum grauitatum̨
centris
vſque ad coeuntium figurarum communes illas ſe­
ctiones
.
Figuræ, à quibus ſunt ſolida, ponantur ABC, GLH, cen­

tra
grauitatum illarum M, N; axes, ſiue communes ſectio­
nes
coeuntium binarum interſe ſimilium, ac æqualium fi­
gurarum
à quibus dicuntur ipſa ſolida; & demum MO, NP
perpendiculares
ſint ab ipſis centris ad illas communes ſe­
ctiones
deductæ CE, HL. Dico, ſolidum à plana figurą
ABC
ad ſolidum a plana GHL eandem habere rationem,
ac
momentum figuræ ABC pendentis ex MO ad momen­

tum
alterius figuræ ſuſpenſæ ex NP, ſunt enim hæc ſoli­
da
interſe, vt rotunda, quorum genetrices figuræ ABC,
GLH
circa axes CE, HL, huiuſmodi verò ſolida ſunt vt

momenta
propoſita; ergo ſolidum à plana figura ABC ad
ſolidum
à plana GLH, erit vt momentum figuræ ABC
ſuſpenſæ
ex MO ad momentum GLH pendentis ex NP.
Quod &c.
Tab. 6. fig. 10.
pr. 20. huius.
Ter. lem. 31.
in libro di­
men
. parabolæ.
Corollarium.
Cum ipſa illa momenta nectantur ex rationibus figurarum

ABC
, GLH, & ex longitudinibus, ex quibus pendent ipſæ fi­
gura
(nam habentur vt grauia) ex ijſdem etiam rationibus
componentur
ſolida, qua ſunt ab ipſis figuris—
1
Ex mechani­
cis
,
PROP. XXII. THEOR. XVII.
Tab. 7. fig. 1.
IMagines velocitatum, ſeu ſpatia, quæ curruntur accele­
ratis
motibus, ſunt vt ſolida ab imaginibus ſimplicium
motuum
, ex quibus ipſi gignuntur accelerati.
Sint imagines ſimplicium motuum ABC, GLH, & ſoli­
da
ab ipſis imaginibus (angulis ACQ, GHD ſemper re­
ctis
, aut ſaltem æqualibus) intelligantur ABCRQ, GLHD.
Dico
, vt ſunt interſe iſta ſolida, ſic eſſe homologè ſpatium
exactum
tempore AC motu accelerato ex ſimplici motu
imaginis
ABC ad ſpatium tranſactum tempore GH motu
item
accelerato ex ſimplici imagine priori homogeneą
GLH
: ſecetur ſolidum ABCRQ plano æquidiſtanti QCR,

quod
faciat in ſolido ipſo ſectionem TSVX: erit hæc figu­
ra
prorſus ſimilis, ac æqualis conterminæ ABVI; quare

cum
in accelerato motu velocitas, quæ habetur momen­
to
C ad velocitatem momento S ſit vt imago ABC ſim­

plex
ad ſegmentum eius ABVS: erit etiam QCR æqualis
ABC
ad ſectionem ſolidi TSVX, quæ æquatur ABVS, vt
illa
eadem velocitas momento C mobili inhærens ad ve­
locitatem
momento S alterius accelerati motus.
Eſt au­
tem
ſectio TSVX ad libitum ſumpta; ergo ſolidum ABC­

QR
poteſt ſumi merito vt imago velocitatum accelerati

motus
, cuius ſimplex imago ABC: & eodem modo ſoli­
dum
alterum vicem geret imaginis velocitatum alterius
motus
ex ſimplici imagine GLH, itaque erit ob homoge­
neitatem
ſpatium tranſactum motu accelerato iuxta ſim­
plicem
imaginem ABC ad ſpatium tranſactum motu ac­
celerato
iuxta ſimplicem imaginem GLH, temporibus AC,
GH
, vt ſolidum ABCQR ad ALHD,
1
16. huius.
4. huius,
16. huius.
Def. .3. primi
huius
.
& Def. 1. hu­
ius
vnà cum
pr
. 4. huius.
PROP. XXII. THEOR. XVIII.
SInt nunc CE, HL communes ſectiones imaginum ſim­

plicium
ABC, GLH, ſi extenderentur cum ſujs æqua­
libus
, ac ſimilibus coeuntibus figuris.
Eſto pariter M cen­
trum
grauitatis imaginis ABC, et N grauitatis alterius ima­
ginis
GLH; actis demùm MO, NP perpendicularibus ad
ipſas
CE, HL. Dico, ſpatium accelerati motus ab imagine
ſimplici
ABC ad ſpatium accelerati alterius motus ab ima­
gine
ſimplici GLH componi ex ratione imaginis ABC ad
imaginem
GLH, & ex ea perpendicularis MO ad perpen­
dicularem
NP.
Cum hæc ipſa ſpatia ſint oſtenſa, vt ſoli­

da
à figuris ABC, GLH; hæc verò ſunt vt momenta ipſa­

rum
figurarum ſuſpenſarum ex MO, NP.
Ergo quemad­
modum
momenta iſta nectuntur ex rationibus figurarum

tanquam
magnitudinum ABC ad LGH, & diſtantiarum
MO
ad NP, ita pariter ex his nectentur propoſita ſpatia.
Tab. 7. Fig. 2.
21. huius.
20. huius.
Ex mechani­
cis
.
Corollarium.
Patet communes ſectiones CE, HL eſſe æquidiſtantes ap­
plicatis
AB, HL, quæ in imaginibus ſumuntur perpendicula­
res
rectis AC, GH. nam HL est recta, in quam coeunt figura

planæ ſimiles, ac æquales.
Pr 2. primą
huius
.
PROP. XXIV. THEOR. XIX.
SI imagines ſimplicium motuum fuerint ſimiles, ſimili­
terque
ſuſpenſæ, imagines velocitatum accelerato­
rum
motuum erunt in triplicata ratione temporum ſimpli­
cium
motuum, aut in triplicata homologarum, vel extre­
marum
velocitatum eorundem ſimplicium motuum.
Cum centra grauitatum ſimilium imaginum, ſeu figu­
1rarum, ſint puncta in ijſdem figuris ſimiliter poſita, ponun­
tur
verò imagines ſimiliter ſuſpenſæ, ergo ſequitur ipſas
longitudines
eſſe vt latera homologa dictarum imaginum,
ſcilicet
vt tempus AC ad tempus FG, vel vt extremæ ve­
locitates
BC ad KE.
Quamobrem imagines ipſæ, cum ſint
in
duplicata ratione laterum homologorum, ſi huic dupli­
catæ
addatur alia ratio ſimilis rationi longitudinum, fiet
ratio
imaginum velocitatum, ſeu ſpatiorum acceleratorum
motuum
ex ſimplicibus illis deriuantium triplicata tempo­
rum
, vel extremarum velocitatum ſimplicium motuum.
Tab. 7. Fig. 3.
PROP. XXV. THEOR. XX.
SI verò ſimplices motus extiterint ſimiles, æqualibuſque
temporibus
abſoluantur, imagines acceleratorum

motuum
erunt in ſola ratione amplitudinum imaginum
ſimplicium
.
Tab. 7. fig. 4.
Sint imagines ſimilium, ac ſimplicium motuum BAC,
KFG
, quarum grauitatis centra D, H, erunt ex hypotheſi

tempora
AC, FG æqualia; & ideo ſpatia, ſcilicet imagines

velocitatum
BAC, KFG habebunt eandem rationem,
quam
ſummæ, aut extremæ motuum ſimplicium velocita­
tes
, ſcilicet, quam amplitudines imaginum, ſeu geneſum:
ſunt
verò diſtantiæ DE, HI pariter æquales, quia AC, FG

æquales
ſunt; ergo cum ſpatia acceleratorum motuum ne­
ctantur
ex imaginibus ſimplicium motuum ABC, KFG, &
ex
diſtantijs DE ad HI, liquet ipſa ſpatia eſſe in vnica, ſo­
laque
ratione amplitudinum BC, KG, aut amplitudinum
geneſum
.
8 primi huius
2 primi huius
23. huius.
PROP. XXVI. THEOR. XX.
AT ſi ſimplicium, ſimiliumque motuum fuerint imagi­
nes
æquè amplæ, imagines acceleratorum motuum,
1ſiue tempora erunt in duplicata ratione temporum iſto­
rum
, vel illorum motuum.
Amplitudines imaginum ſimplicium, velocitatumque

BAC
, KFG ſunto BC, KG, quæ æquales ſint.
Dico ſpa­
tia
acceleratorum motuum ab illis ſimplicibus imaginibus
fore
in duplicata ratione temporum AC ad FG (quę ſem­
per
in acceleratis ponuntur eadem, ac in ſimplicibus, nec
aliter
eſſe poſſunt.) Vt FG ad GK, ita ſit AC ad CL, &
intelligatur
LAC imago alterius motus ſimilis motui, cuius
imago
BAC, vel KFG.
Facilè demonſtrabitur ipſam fi­

guram
LAC ſimilem eſſe ipſi KFG, & ad BAC eandem̨
habere
rationem, quam LC ad BC.
Cum ergo imago BAC
ad
imaginem KFG componatur ex ratione imaginis BAC
ad
LAC (quæ ſunt vt BC ad CL) & ex ratione imagi­
nis
ALC ad imaginem KFG, quæ ſunt in ratione compo­
ſita
LC ad KG, et AC ad FG: priores verò duæ rationes
componunt
vnicam æqualitatis, ergo relinquitur, imagi­
nem
BAC ad imaginem KFG eſſe vt AC ad FG; ſpatium
verò
accelerati motus ex ſimplici imagine BAC ad accele­
ratum
ex ſimplici KFG nectitur ex ratione imaginum ſim­

plicium
ipſarum, & ex ea diſtantiarum DE, HI à centris
grauitatum
deductarum D, H, et ſunt rectæ in eadem
ratione
, ac altitudines AC, FG (nam in figuris, ſeu imagi­
nibus
ſimilium motuum BAC, LAC centra grauitatum
ſunt
in eadem recta parallela ipſi BC, & in LAC, KFG
ſunt
in punctis ſimiliter poſitis, adeo ut, ſicut poſitum eſt,
ratio
ipſarum diſtantiarum in ipſis figuris LAC, KFG, ſeu
BAC
, KEG eadem ſit, ac laterum homologorum LC ad
KG
, vel AC ad FG) ergo ſpatium accelerati motus ex ſim­
plici
imagine KFG, erit vt quadratum ex AC ad quadra­
tum
ex FG, nempe in duplicata ratione temporum ſimpli­
cium
motuum.
1
Tab. 7. fig. 5.
Def. 7. primi
huius
.
23. huius.
PROP. XXVII. THEOR. XXI.
Tab. 7. fig. 6.
DEmùm ſi ſint imagines, quæcunque velocitatum ſim­
plicium
, ſimiliumque motuum, imagines accelera­
torum
motuum, ſeu ſpatia ijs motibus exacta componen­
tur
ex duplicata temporum ratione, & ex ea amplitudi­
num
, vel applicatarum homologarum earundem imagi­
num
.
Imagines ſimilium, ſimpliciumque motuum ſint BAC,
KFG
. Dico, imagines acceleratorum motuum ab illis ſim­
plicibus
deriuantium habere rationem compoſitam ex du­
plicata
temporum AC ad FG, & amplitudinum imaginum
dictarum
, vel geneſum.
Intelligatur alius ſimilis motus,
cuius
velocitatum imago ſit DFG æquèampla, ac homo­
genea
ipſi BCA; nimirum ſit DG æqualis BC.
Quoniam
imago
accelerati motus ex ſimplici imagine BA ad imagi­
nem
accelerati ex ſimplici imagine KFG componitur ex
ratione
imaginis accelerati motus, cuius ſimplex imago
BAC
ad imaginem accelerati motus ex ſimplici DFG, &
ex
imagine huius accelerati motus ad accelerati imaginem
à
ſimplici KFG; eſt autem prior ratio imaginum, ſeu ſpa­
tiorum
acceleratis motibus percurſorum ipſa temporum

duplicata
AC ad FG, & altera dictarum imaginum, ſeu
ſpatiorum
item acceleratis motibus confectorum, & quo­

rum
ſimplices imagines ſunt DFG, KFG, eſt eadem, ac ra­
tio
amplitudinum DG, ſeu BC ad KG.
Ergo cum iſtæ
amplitudines
ſint eædem, ac illæ geneſum, conſtat propo­
ſitam
rationem acceleratorum motuum ex ſimplicibus
imaginibus
BAC, KFG habere rationem compoſitam ex
duplicata
temporum AC ad FG, & ex ea amplitudinum
imaginum
ſimplicium BC ad KG, ſeu amplitudinum gene­
ſum
.
Quod &c.
1
Pr. 26 huius.
25. huius.
PROP. XXVIII. THEOR. XXII.
SI geneſes ſimilium, ſimpliciumque motuum fuerint
æquèamplæ
, imagines acceleratorum motuum erunt
in
duplicata ratione temporum, vel altitudinum ipſarum
geneſum
.
Geneſes ſimilium, ac ſimplicium motuum ſunto ABC,

DEF
, quarum amplitudines æquales ſint AC, DF. Dico,
imagines
, ſiue ſpatia acceleratorum motuum eſſe in dupli­
cata
ratione temporum, vel altitudinum BC ad EF.
Cum
AC
, DF ſint gradus velocitatum in extremitatibus ſimpli­
cium
decurſuum, etiam imagines velocitatum, iuxta ipſas
geneſes
, quæ ſint interſe homogeneæ, erunt æquèamplæ,
& ſunt ſimilium motuum; ergo imagines acceleratorum

motuum
, iuxta ſimplices illas geneſes, aut imagines æquè­
amplas
erunt in duplicata ratione temporum: ſunt autem
imagines
velocitatum æquèamplæ, ſimiliumque motuum,

hoc
eſt ſpatia BC ad EF vt ipſa tempora; ergo ſpatia acce­
leratorum
, propoſitorumque motuum erunt in ratione du­
plicata
altitudinum BC, EF ſimplicium geneſum, ABC,
DEF
.
Quod &c.
Tab. 7. Fig. 7.
26. huius.
26. huius.
PROP. XXIX. THEOR. XXIII.
SI geneſes ſimilium, ſimpliciumque motuum fuerint
æquèaltæ
, imagines, ſiue ſpatia, acceleratorum mo­
tuum
erunt vt tempora, vel reciprocè vt amplitudines ge­
neſum
ipſorum ſimplicium motuum.
Geneſes ſimilium, ſimpliciumque motuum, ac interſe

homogeneæ
ſint BAC, DEF, quæ habeant altitudines
AC
, EF æquales.
Dico, imagines acceleratorum motuum
eſſe
inter ſe, vt tempora dictorum ſimplicium motuum, vel
reciprocè
vt amplitudines ipſarum geneſum.
Concipian-
1tur imagines velocitatum ſimplicium motuum, ſcilicet GHI
iuxta
geneſim BAC, et MKL iuxta alteram geneſim DEF, &
quia
, vtpotè homogeneę, ſunt inter ſe vt ſpatia ęqualia AC
ad
EF, erunt ipſæ imagines ęquales inter ſe, cum verò ob ſimili
tudinem motuum ipſæ imagines nectantur ex rationibus
GI
ad ML, & ex ea, quam habet HI ad KL, ſequitur eſſe
GI
ad ML, vt KL ad IH, & demum quia acceleratorum
motuum
ſpatia à ſimplicibus imaginibus GHI, MKL ne­
ctuntur
ex duplicata temporum HI ad KL, & ex ea ampli­

tudinum
GI ad ML, ſiue ex ea, quam habet KL ad HI, re­
linquitur
, ſpatia acceleratis illis motibus confecta eſſe in
ſola
, vnicaque ratione temporum HI ad KL, vel in ei ęqua­
li
ratione, reciproca amplitudinum imaginum ML ad GI,
vel
geneſum DF ad BC.
Quod &c,
Tab. 7. fig. 8.
27. huius.
PROP. XXX. THEOR. XXIV.
QVæcunque fuerint geneſes ſimilium, ſimpliciumque
motuum
, dum interſe homogeneæ, ſpatia accelera­
tis
motibus ex illis ſimplicibus exacta nectentur
ex
duplicata ratione altitudinum, & reciproca amplitudi­
num
earundem ſimplicium geneſum,
Sint quæcunque ſimilium motuum geneſes BAC, KFG.

Dico
, ſpatia acceleratorum motuum, ab ijs ſimplicibus de­
riuantium
, componi ex duplicata ratione altitudinum AC
ad
FG, & ex ratione extremarum velocitatum, ſeu ampli­
tudinum
reciprocè ſumptarum ipſarum geneſum: eſto alia
geneſis
DFG illis homogenea, & motu pariter ſimilis cum
ijſdem
geneſibus.
Eadem ſit amplitudine æqualis BAC,
& altitudo eius ſit FG, ſpatia acceleratorum motuum ex

ſimplicibus
geneſibus æquales amplitudines habentibus,
& ſimilium motuum BAC, DFG ſunt in duplicata ratione
rectarum
, ſeu altitudinum AC ad FG, & ſpatia accelera­
1torum motuum ex ſimplicibus geneſibus, quæ ſint in ea­
dem
altitudine DFG, KFG, ſunt in reciproca ratione am­
plitudinum
, ſeu primarum velocitatum KG ad DG, vel
BC
; ex æquali igitur ſpatia acceleratorum motuum ex
propoſitis
ſimplicibus geneſibus BAC, KFG nectentur ex
ratione
duplicata altitudinum AC ad FG, & reciproca
amplitudinum
KG ad BC earundem geneſum BAC,
KFG
.
Quod &c.
Tab. 7. fig. 6.
28. huius.
29. huius.
Scholium.
At quia in ſpatijs, quæ accelerato motu peraguntur; non
ſeruatur
ratio altitudinum geneſum ſimplicium, ex quo ori­
tur
in hac methodo quædam percipiendi difficultas; ideo ſe­
quenti
problemate, alijſque iam notis veritatibus, rem planè
illuſtrabimus
, ac ſimul doctrina vſum trademus.
PROP. XXXI. PROB. VI.
EX datis ſpatijs accelerato motu confectis, cognitiſ­
que
primis, aut poſtremis ſimilium, ſimpliciumque
motuum
velocitatibus, reperire tempora ipſorum de­
curſuum
.
Spatia motibus acceleratis exacta ſunt C, D, & velo­

tates
, ſeu amplitudines geneſum ponantur eſſe A, B, ſcili­
cet
A principio motus per C, & B initio motus per D, quæ­
ritur
ratio temporum, quibus exiguntur propoſita ſpatia.
Vt A ad B, ita fiat C ad E, & inter E, et D ſumatur F me­
dia
proportionalis.
Dico ipſa tempora eſſe vt E ad F.
Componuntur ſpatia acceleratis motibus exacta ex ratio­

ne
quadratorum temporum, & ex ea amplitudinum, ſeu
homologarum
velocitatum in ſimplicibus motibus, ſimili­

buſque
ſumptarum; & ideo temporum quadrata necten­
tur
ex ratione ſpatiorum C ad D, & ex reciproca ampli-
1tudinum E ad C; temporum igitur quadrata erunt vt E ad
D
, ipſa verò tempora vt E ad F.
Quod &c.
Tab. 8. Fig. 1.
27. huiuij
lem. pr. 3. pri­
mi
huius.
PROP. XXXII. PROB. VII.
EXdatis ſpatijs accelerato motu tranſactis, datis item
primis
velocitatibus ſimilium, ſimpliciumque mo­
tuum
, inuenire altitudines ſimplicium geneſum, ex quibus

propoſita
ſpatia effecta ſunt.
Tab. 7. fig. 1.
30
. huius.
Spatia ſint E, D reliquis, vt ſupra, manentibus: quoniam
ſpatia
accelerato motu tranſacta componuntur ex ratio­
nibus
amplitudinum geneſum ſimplicium, ſimiliumquę
motuum
reciprocè ſumptarum B ad A, ſiue E ad C, & ex
ea
quadratorum altitudinum ipſarum geneſum; erit ratio
dictarum
altitudinum duplicata C ad D; quare F, ſi ſit me­
dia
proportionalis, non inter E, & D (vt antea poſuimus)
ſed
inter C ad D; erit ſanè C ad F ratio altitudinum gene­
ſum
ſimplicium, ſimiliumque motuum, quam quereba­
mus
.
Exemplum primum.
SI idem graue naturaliter cadens percurrerit à quiete
duo
ſpatia; tempora erunt in ratione ſubduplicatą
eorundem
ſpatiorum.
Ex Cor. pr: 4. huius conſtat rectangula eſſe geneſes ſim­
plicium
motuum grauium naturaliter deſcendentium, &
ex
def. 7. primi liquet eaſdem geneſes eſſe motuum ſimi­
lium
.
Cumque eiuſdem mobilis naturaliter cadentis ve­
locitas
à quiete ſit vna, eademque; ſimplices motus erunt
ij
, vt geneſum ſimilium, ſimpliciumque motuum amplitu­
dines
æquales ſint, proptereaque, vt in figura præcedentis
propoſitionis
æquales erunt C, E, atque adeo ſpatium̨
C
, ſiue E ad D erit in duplicata ratione temporum E ad F.
1
Exemplum II.
PROP. XXXIV. THEOR. XXVII.
TEmpora ſimilium vibrationum ſunt in ſubduplicata
ratione
arcuum exactorum, ſeu longitudinum pen­
dulorum
, quorum ſunt vibrationes.
Sint grauia pendula
LA
, LF, quæ ab eadem recta LF diſcedentia currant ſuſ­

penſa
ex L duos ſimiles arcus circulares FI, AC.
Dico
tempora
horum deſcenſuum eſſe in ratione ſubduplicatą
arcuum
FI, AC, ſeu longitudinum filorum, aut haſtularum
FA
, LA.
Ducamus quamcumque rectam LBG, erit AB
ad
BC, vt FG ad GI, & cum præterea velocitates pendu­
lorum
a quiete in A, F ſint æquales, pariterque velocita­
tes
æquales a quiete in B, G; erit velocitas in A ad veloci­
tatem
in B, vt velocitas in F ad velocitatem in G, quare
conſideratis
arcubus ABC, FGI, vt altitudines rectę, (quæ
item
forent in B, G proportionaliter ſectę) geneſum ſimi­

lium
ſimpliciumque motuum, quarum amplitudines æqua
les
ſunt, erunt ſpatia in acceleratis decurſubus per FI, AC
in
ratione duplicata temporum, ſcilicet ipſi arcus, aut lon­
gitudines
LF, LA erunt in ratione duplicata temporum̨.
Quod &c.
Tab. 8. fig. 2.
Def. 7. primi.
Idem demonſtratum eſſet beneficio imaginum, quæ vt­
pote
eorundem illorum motuum ſimplicium, forent etiam
ſimilium
, & ſunt amplitudines æquales, etenim eædem̨
ſunt
, ac geneſum ergo rurſus ſpatia, hoc eſt arcus ABC,
FGI
, nempe longitudines filorum IF, AC erunt in ratione
duplicata
temporum.
Quod &c.
1
Scholium.
Vides, quàm breuiter rei diſficillimæ demonſtrationem at­
tulimus
, nec dubium, quin illa extendi queat ad quaſcum­
que
lineas decurſuum, dummodo ſimiles, ac ſimiliter poſitas in
ijſdem
, vel æqualibus ab horizonte planis elenatis, quemad­
modum
Dominus Viuianus pulcherrimè propoſuit.
Exemplum III.
PROP. XXXV. THEOR. XXVIII.
TEmpora lationum à quiete per plana eandem eleua­

tionem
habentia ſunt homologè vt longitudines
planorum
.
Tab. 8. fig. 3.
Sint plana AB, AC eandem eleuationem AD habentia.
Dico tempus lationis per AC ad id per AB eſſe vt AC ad
AB
. (hæc Torricellij propoſitio, expoſitioque eſt, hancque
eandem
veritatem ex noſtris principijs demonſtrare visum
eſt
, non vt de re illa dubitemus, immò contrà, quòd de
plenè
ſatisfacti ſimus, ex eo rurſus demonſtrandam ſuſce­
pimus
, vt exinde methodus noſtra, quàm vera ſit, eluceſ­
cat
) Momentum deſcenſus inplano AC ad id deſcenſus ſu­

per
plano AB eſt vt AB ad AC; ſunt autem deſcendentium
grauium
, etiam ſuper planis inclinatis motus, quos ſimpli­
ces
appellamus, inter ſe ſimiles, nempe quorum geneſes

ſunt
rectangula; ergo habebimus ſimplices geneſes, vnam,
cuius
altitudo AC amplitudoque AB; alteram, cuius am­
plitudo
AC, altitudo autem AB; itaque propoſitis ſpatijs
AC
, AB, primiſque velocitatibus AB, AC, ſi fiat AB ad AC
vt
CA ad EA, erit EA ad AB duplicata temporum, & ideo

ratio
temporum per AC, AB erit CA ad AB.
Quod &c.
1
Tor. pr. 2. de
motu
grauium.
Cor pr. 4.
huius.
31. vel 27. hu.
Exemplum IV.
PROP. XXXVI. THEOR. XXIX.
IIſdem prorſus manentibus demonſtrarunt Gallileus, ac
Torricellius
, gradus velocitatum acquiſitos in B, et C
eiuſdem
mobilis deſcendentis à quiete in A pares eſſe;
idipſum
nos oſtendemus.
Cum tempora ſint vt AC ad AB, & velocitates à quie­
te
in ratione reciproca temporum, ſcilicet vt AB ad AC,

ſint
deinde velocitates vt amplitudines imaginum ſim­
plicium
, ſimiliumque illorum motuum (nam amplitudines
imaginum
velocitatum ſunt prorſus eædem, ac illæ gene­
ſum
) erunt ipſæ imagines ſimplicium motuum æquales;
nam
tempora, quæ ſummuntur vt altitudines imaginum
reciprocantur
, vt dictum eſt, amplitudinibus, ſeu primis à

quiete
velocitatibus, at in motibus acceleratis ipſæ inte­
græ
imagines ſimplicium motuum ſunt loco graduum ve­
locitatum
in extremo ſpatiorum acquiſitorum; ergo in B, et
C
gradus velocitatum æquales erunt.
Tab. 8. fig. 4.
33
. huius.
4. huius.
PROP. XXXVII. THEOR. XXX.
SI æqualia pondera, ſuſpenſa ſint ex filis, quorum par­
tes
interſe æquales, præ tractione æqualiter elongen
ter
tempora in reditu ipſorum filorum, cum ab ipſis graui­
bus
ſtatim liberantur, æqualia erunt.
Hoc primùm demon­

ſtrabimus
alia via, tum methodo noſtra, vt de ea aliud
exemplum
tradamus.
Sint funiculi AB, DC, & ex ijs
pendeant
æqualia grauia B, C, adeo vt ſumptis hinc indè
partibus
æqualibus eorundem funiculorum, conſtet ipſas
æqualiter
ab ipſis grauibus trahi, atque produci.
Dico, ſi
elongationes
ſint HB, GC, & omnibus ſic ſtantibus pon-
1dera ſubmoueantur ex B, et C funiculis cæſis, fore vt eæ­
dem
extremitates reſtituantur in H, et G æqualibus tem­
poribus
.
Sit AE æqualis DC, erit porrò elongatio facta
per
idem graue B, quæ ſit EF, æqualis GC; propterea li­
beratis
funiculis ad B, et C, eodem tempore reſtituetur C
in
G, ac E in F, quo tempore etiam B in H reſtitutum fue­
rit
; nam vno puncto in primum ſuum locum redito, etiam
alia
ſingula in ſuum locum perueniſſe, opportebit.
Tab. 8. fig. 5.
Exemplum.
HAc occaſione de funiculis erit non iniucunda diſer­
tatio
, remque ſic adhuc intactam promouebimus,
ſimulque
demonſtrabimus.
Idipſum propoſitum noſtris principijs ſic demonſtra­
mus
.
Sint eadem, quæ ſupra, ſcilicet conceptis in filo AB quot­
libet
partibus interſe æqualibus, longitudinenque totam im­
plentibus
, ſingulæ æqualiter à pondere B trahentur,
eritque
BH ſumma omnium dictarum partium elongatio­
num
, & eodem pacto EF erit ſumma elongationum partium
omnium
in AE contentarum, ab eodemque pondere effe­
ctarum
; propterea vt AB ad BH, ita erit AE ad EF; quamo
brem
velocitas etiam puncti B ſublato pondere B erit ad
velocit
atem puncti E ob eandem detractionem, vt BH ad
EF
, vel BA ad EA (nam quot ſunt partes conceptę
vtraque
fili longitudine, totidem ſunt etiam impetus inter
ſe
æquales) idem oſtenderemus ſi loco ponderis B, minus
quodcumque
ſuſpenderemus, vt ſcilicet puncta B, et E ad
quemuis
locum ſuperius remanerent, librarenturque cum
reſiſtentijs
partium elongatarum, ergo tranſitus ex B in H,

& puncti E in F ſubducto pondere B erunt motus ſimilium
ſimpliciumque
; ſed motus ex C in G exempto pondere C
eſt
prorſus idem, ac motus E in F, ergo motus ſimiles, ac
1ſimplices ex B in H, & ex C in G, ex quibus fiunt accele­
rati
, geneſes habebunt, quarum primæ velocitates, ſeu am­
plitudines
proportionales ſunt altitudinibus earundem,
ſpatijs
nimirum CG, BH accelerato motu exigendis; qua­
mobrem
componentur ex ratione ipſarum velocitatum,
ſeu
amplitudinum CG ad BH, & ex ea quadratorum tem­
porum
, quæ proinde æqualitatis erit; itaque etiam huius
ſubduplicata
; hoc eſt tempora in tranſitibus accelarato
motu
exactis, erunt paria.
pr. 4. huius.
Corollarium.
Hinc patet, vbi æquè craſſis filis eiuſdemque materiei vel
cedentiæ
ſuſpenſa ſint æqualia pondera, tunc primas velocita­
tes
, ſubductis ponderibus, fore in eadem ratione elongationum,
vel
longitudinum filorum.
PROP. XXXVIII. THEOR. XXXI.
SI extremitatibus funiculorum ex vna parte firmatorum,
ac
eandem craſſitiem habentium, nec non eiuſdem
cædentiæ
exiſtentium, fuerint ſuſpenſa æqualia pondera,
quæ
inde ijſdem longitudinibus ſeruatis, quomodo opor­
tet
tollantur, erunt ſpatia recurſuum, temporibus ſimpli­
cium
motuum exacta in ratione longitudinum pendulo­
rum
.
Sit funiculus AC æquè craſſus ac BD, & ſuſpenſis
hinc
inde ponderibus æqualibus, elongatio primi funiculi
ſit
CE, & alterius ſit DF.
Dico ſpatia temporibus ſimpli­
cium
imaginum, ab extremitatibus ſolutis exacta, fore
ratione
longitudinum ipſorum funiculorum.
Iam conſtat CE ad DF eſſe, vt AC ad BD, in qua ratione
ſunt
etiam velocitates à quiete, dum pondera ſubduceren­
tur
ex E, et F, vel ex alijs punctis quibuſcunque ſi æqualia
1pondera ſuſpenſa fuiſſent maioris, vel minoris ponderis,
ſic
enim concipiuntur geneſes ſimilium, ſimpliciumque
motuum
, quarum altitudines æquantur elongationibus
funiculorum
; propterea ſpatia recurſuum temporibus ſim­
plicium
motuum exacta, nectentur ex rationibus duplicata
CE
ad DF, hoc eſt AC ad BD, & ex reciproca filorum,
ſcilicet
BD ad AC, quæ ratio, vti diximus, eſt reciprocą
primarum
velocitatum, ſeu amplitudinum geneſum ſimpli­
cium
, ergo ipſa ſpatia in reditu filorum ab extremitatibus
ſolutis
exacta, erunt vt AC ad BF, ſeu vt CE ad DF.
Quod &c.
PROP. XXXIX. THEOR. XXXI.
TEmpora ſimplicium, ſimiliumque dictorum motuum
ſunt
æqualia.
Nam cor. 2. pr. 8. huius primi demonſtratum eſt, tem­
pora
ſimplicium, ſimiliumque motuum componi ex ratio­
ne
ſpatiorum, ſeu altitudinum geneſum, & reciproca pri­
marum
, aut extremarum velocitatum, ſeu amplitudinum
geneſum
: ſunt autem altitudines geneſum tractiones, ſeu
elongationes
funiculorum, quæ ſunt vt longitudines funi­
culorum
, ergo tempora æqualia erunt.
Corollarium.
Conſtat, tempora a ſimplicium geneſum in tractionibus fu­
niculorum
, eſſe compoſita ex ratione elongationum funiculo­
rum
, & ex reciproca primarum velocitatum.
1
Scholium.
Superioris propoſitionis veritas concordat cum prop. 37. hu­
ius
, in eo tantùm variatur, quod ibi ponuntur data ſpatią
elongitiones
funiculorum, hic verò tempora ſimplicium̨
motuum
, & quia elongationes oſtenſæ ſunt proportionales ſpa
tijs
nunc exactis, manifeſtum eſt, noſtri iuris eſſe modò ſpatia
acceleratis
motibus exact a ex temporibus ſimplicium motuum
datis
concludere, modò contrà, ex ſpatijs altitudinibus gene­
ſum
proportionalibus, qua item data ſunt, tempora inuenire,
qua
proinde methodus mihi videtur ampliſſima.
PROP. XXXX. THEOR. XXXIII.
SI eiuſdem craſſitiei funiculis pondera dependeant, quę
ſint
in ratione reciproca longitudinum ipſorum funi­
culorum
, ſpatia temporibus geneſum ſimplicium motuum
exacta
erunt in ratione duplicata elongationum.
Tab. 8. Fig. 6.
Nam ſi ſit pondus E ad F ſicuti longitudo DB ad CA, & ſint,
craſsities
funiculorum æquales erit ſanè ratio, quæ componi­
tur
ex ratione funiculorum, & ex ea ponderum, æqualitatis; ob
idque
geneſes ſimplicium motuum, quarum altitudines CE, DF
habebunt amplitudines, nempe primas velocitates interſe ęqua
les
(nam cum pondera erant æqualia, primæ velocitates
proportionabantur
longitudinibus funiculorum, ideo, cum

pondera
reciprocantur longitudinibus ijſdem, ſeu viribus
funiculorum
, fit vt primæ velocitates æquales reddantur)
cum
ergo ita ſit, ſpatia recurſuum temporibus imaginum̨
ſimplicium
& accelerato motu confecta erunt in ratione
duplicata
elongationum.
1
28. huius.
Corollarium.
Cum ex eadem pr. 28. huius, eadem ſpatia ſint vt quadra­
ta
temporum, erunt ipſa tempera in ratione ſubduplicatą
elongationum
.
PROP. XXXXI THEOR. XXXIV.
SI funiculis æqualem craſſitiem habentibus fuerint ſuſ­

penſa
inæqualia pondera, ſpatia, quæ acceleratis mo­
tibus
, ac temporibus geneſum ſimplicium recurruntur ne­
ctentur
ex ratione duplicata elongationum, & ex duabus
reciprocè
ſumptis rationibus, nempe longitudinum prima­
rum
funiculorum, antequam pondera ſuſpenderentur; &
ipſorum
ponderum.
Tab. 8. Fig. 6.
In antecedenti figura illud primum ſatis patet, quòd ſi
loco
ponderis F ſuſpenſum fuiſſet pondus aliud grauius,
aut
leuius, prior velocitas in aſcenſu fili, ſeu funiculi, aut
chordæ
aucta, vel imminuta fuiſſet pro magnitudine pon­
deris
ſubſtituti; quamobrem priores velocitates ex inæqua
litate
ponderum eidem chordæ ſuſpenſorum dependentes
forent
, vt ipſa pondera; verùm cum ſuppoſitis funiculis
æqualia
pondera ſuſpenſa veniunt, primæ velocitates ſunt

vt
longitudines funiculorum, ergo velocitates primæ, cum
inæqualia
ſunt pondera, quæ ſubtrahuntur, nectentur ex
ratione
longitudinum funiculorum, & ex ea ponderum
inæqualium
: quæcumque igitur ſit tractio DF, geneſes ha­
bebimus
ſimilium ſimpliciumque motuum, vnam, cuius al­
titudo
CE, & alteram habentem altitudinem DF, & ſunt
earundem
geneſum amplitudines, ſeu primæ velocitates
in
ratione compoſita funiculorum AC ad BD, & ponderis

pendentis
ex E ad pondus ſuſpenſum in F; ergo ſpatia ac­
celeratis
motibus tranſacta temporibus geneſum ſimplicium
1nectentur ex ratione dublicata elongationum, ſiue altitu­
dinum
geneſum, & ex duabus rationibus reciprocè ſum­
ptis
funiculorum AC ad BD, & ponderum E ad F.
Quod &c.
Cor. pr. 37.
huius.
30. huius.
PROP. XXXXII. THEOR. XXXV.
IIſdem poſitis, ſi ſpatia recurſuum erunt ipſæ elongatio­
nes
, tempora, quibus ab extremitatibus ſolutis recur­
runtur
, erunt in ratione ſubduplicata eorundem.
Nam cum
geneſes
ſimilium, ſimpliciumque motuum ſint æquè am­
plæ
, erunt, tempora in ratione ſubduplicata imaginum,
ſeu
ſpatiorum acceleratorum motuum, ſunt verò ſpatia
ipſæ
elongationes; ergo &c.
PROP. XXXXIII. THEOR. XXXVI.
CHordæ non eiuſdem craſſitiei, eiuſdem tamen mate­
riæ
, ac longitudinis, tunc æquè trahentur vbi ſuſpen­
ſa
pondera craſſitut inibus proportionalia fuerint.
Nam
craſſior
chorda poteſt concipi compoſita ex funiculis eiuſ
dem
craſſitiei alterius chordæ, ſi illa huius fuerit multiplex,
& ſi partes exilior funiculus fuerit alterius craſſioris, erit
craſſities
alicuius alterius funiculi, quæ pluries acceptą
conſtituere
poterit vtranque craſſitiem funiculorum pro­
poſitorum
(hìc enim non accidit enumerare craſſities in­
terſe
irrationales, quippe quia, quod de iam dictis oſten­
derimus
, de his quoque facilè eſt iudicare, ſecùs eſſemus
longi
, quam par eſt, potiſſimùm cum hæc præter inſtitutum
adijciantur
, & quidem vt conſtet, quomodo methodus iſta
noſtra
facilis ſit, ac vtiliſſima) quapropter ſi cuique acce­
ptarum
æqualium chordarum, pondera æqualia ſuſpenſa
ſint
, porrò hæc omnes æquè trahentur ab ipſis æqualibus
ponderibus
, & ſic etiam compoſita, nempe choidæ pro-
1poſitæ; ſuntque ita pondera in eadem ratione craſſitierum,
ſicut
propoſuimus; ergo patet propoſitum.
PROP. XXXXIV. THEOR. XXXVII.
SI fuerint eiuſdem materiæ funiculi, & ſint illis ſuſpenſa
pondera
craſſitiebus proportionalia, ratio ſpatiorum
in
reditibus accelerato motu exactorum, temporibus ſim­

plicium
geneſum, erit eadem ac funiculorum.
Tab. 8. fig. 6.
42
. huius.
Nam, vt in præcedenti figura, erit tractio CE ad DF ita

AC
ad BD, vel AE ad BF, ſunt autem primæ velocitates,
ſeu
amplitudines geneſum ſimplicium, ſimiliumque motuum
in
ratione funiculorum, ergo decurſuum ſpatia motibus

acceleratis
exacta nectentur ex ratione duplicata altitu­
dinum
geneſum ſimplicium, nempe duplicata funiculorum,
& reciproca amplitudinum, ſuntque ipſæ amplitudines
homologè
vt longitudines funiculorum, ergo relinquitur
vt
ipſa ſpatia ſint in vnica ratione longitudinum funicu­
lorum
.
Cor. pr. 37.
huius.
27. huius.
Quòd ſi ſpatia recurſuum ponantur ipſæ tractiones, vel
longitudines
funiculorum, oſtendetur tempora eſſe æqua­
lia
, quemadmodum æqualia ſunt tempora ſuperius pro­
poſita
ſimplicium geneſum.
PROP. XXXXV. THEOR. XXXVIII.
Tab. 8. fig. 7.
SI eiuſdem materiei quibuſcunque funiculis aligentur
quæcunque
pondera, ijs ſublatis aſcenſuum ſpatia ab
extremitatibus
ſolutis exacta temporibus geneſum ſimpli­
cium
, ijs nempe quæ impenderentur in motibus iuxta ſim­
plices
geneſes, erunt in ratione compoſita quadratorum
elongationum
chordarum, ex ea craſſitierum, & ex duabus
reciprocè
ſumptis rationibus, nempe longitudinum fu­
niculorum
antequam traherentur; & ſuſpenſorum ponde­
rum
.
1
Funiculi AB, GH trahantur à ponderibus quibuſcunque
C
, I in C, et I.
Dico ſi exempta ſint pondera, fore, vt ſpatia
quæ
acceleratis motibus exiguntur ab extremitatibus ſo­
lutis
C, I ſint in ratione compoſita ex duplicata IH ad BC,
craſſitudinis
ad craſſitudinem funiculorum AB, GH; dein­
de
ex funiculi longitudine HG ad longitudinem AB, pon­
deriſque
I ad pondus C.
Intelligatur funiculus, ſeu chor­
da
, æque craſſa, ac ſimiliter cedens, quàm GH (id quod
ſemper
intelligimus quoties funiculi, interſe comparantur)
ſed
æquè longa, ac AB, ſitque illi pondus F adiectum, ad
quod
C eandem habeat rationem, ac craſſities AB ad craſ­
ſitiem
DE, conſtat elongationem EF æqualem fieri ipſi
CB
, & cum primæ velocitates, ſeu amplitudines æquè al­
tarum
geneſum ſimilium, ſimpliciumque motuum ſint etiam
æquales
, ſpatia decurſuum acceleratis motibus exacta erunt
prorſus
æqualia; ſunt verò funiculi DE, GH eiuſdem craſ­
ſitiei
, eiſque ſunt ſuſpenſa duo'pondera inæqualia F, I; ergo
decurſuum
ſpatia ab extremitatibus ſolutis exacta necten­
tur
ex ratione duplicata elongationum FE, ſeu CB ad IH,
ex
ratione, quam habent longitudines funiculorum HG ad
DE
, ſeu AB, & ex ea ponderum I ad F; verùm pondera I
ad
F nectuntur ex rationibus ponderum I ad C et C ad F,
quæ
poſtrema eſt ratio craſſitiei funiculi AB ad craſſitiem
funiculi
DE, ſeu GH; ergo vt propoſuimus ſpatia accele­
ratis
motibus exacta, nectentur ex rationibus quadratorum
CB
ad HI; craſſitudinum funiculorum AB, GH; ponderum
I
ad C, & longitudinum HG ad AB.
Quod &c.
PROP. XXXXVI. THEOR. XXXIX.
TEmpora geneſum ſimplicium, dum chordis ſuſpen­
duntur
quæcunque grauia, nectuntur, ex ratione
elongationum
funiculorum, & ex contrariè ſumptis ratio
nibus
, craſſitudinum, longitudinumque funiculorum, nec
1non ponderum funiculis ſuſpenſorum.
Nam Cor: 2. pr. 8. primi demonſtratum eſt, temporą
ſimplicium
ſimiliumque motuum componi ex ratione ſpa­
tiorum
, ſeu altitudinum geneſum, & reciproca primarum
velocitatum
, ſeu amplitudinum geneſum, ſunt autem alti­
tudines
geneſum tractiones, ſeu elongationes funiculorum;
velocitatesverò
primæ nectuntur ex rationibus craſſitudi­
num
, & ex ea longitudinum funiculorum antequam tra­
herentur
(hoc enim ſubinde oſtendemus) ergo tempora
propoſita
ſimplicium geneſum, dum chordis alligantur quę­
cunque
inæqualia pondera, componentur ex rationibus
elongationum
funiculorum, & ex contrariè ſumptis craſſi­
tudinum
, longitudinumque funiculorum, & ponderum.
Aßumptum.
Tab. 8. fig. 7.
VErùm primæ velocitates in ijſdem chordis componi
ex
ratione craſſitudinum, longitudinum funiculorum,
& ſuſpenſorum ponderum, ſic oſtendemus,
Quoniam in eadem poſtrema figura velocitas, quam̨
haberet
funiculus AB ex liberatione ponderis eſt æqualis
velocitati
, quam haberet alius funiculus, vbi hic etiam li­
beraretur
à pondere, ſcilicet cum pondera craſſitiebus fu­
niculorum
proportionalia ſunt, & ipſi funiculi æquè longi;
velocitas
funiculi DE à pondere F ad velocitatem eiuſdem

funiculi
, ſi loco ponderis F ſubſtitutum eſſet aliud æquale
ipſi
I, eſſet vt pondus F ad ſubſtitutum, ſeu ad I, eſt autem
velocitas
eiuſdem funiculi DE, dum fuiſſet pondus ei ſuſ­
penſum
æquale I ad velocitatem funiculi GH a pondere I
vt
longitudo DE ad GH; ergo patet propoſitum.
1
43. huius.
Ex 41. huius.
Scholium.
Quod hucuſque ostendimus in funiculis ponderibus de­
grauatis
, non abſimili modo præst abimus in chordis ad vtran­
que
extremitatem firmatis, & adductis, hoc tantum diſcrimi­
ne
, vt ſi in ijs pondere ſublato, motus extremitatis ſolutæ at­
tendebatur
, hìc media parte attractâ chordâ, & ſubinde ſui
iuris
relictâ, vibrationem eius obſeruamus, & equidem illa
omnia
in hunc finem oſtendimus, quippe ab hac re, plurima
vtiliſſimæque
veritates manere poſſunt.
Nam de arcubus poſſes
pulcherrima
inſtitui ratio, & qui vellet armonicorum ſono­
rum
, vel vocum per chordarum vibrationes editarum, tempo­
ra
, cum ſoni ad aures perueniunt, inueſtigare, reor non aliam
viam
, quàm hanc ingredi nos debere, atque indè conſonantia­
rum
fortaſſe naturam percipere poſſe, vt primus ui Gal­
lileus
quamquam vibrationes tenſarum chordarum differant
ab
ijs pendulorum.
FINIS.
1
SPIEGATIONE
di vna nuoua ſpecie di Baleſtra.
Tab. 9.
IN queſta figura ſi eſprime vna nuoua inuen­
tione
di Baleſtra, la quale, maſſimamente
in
grande, per tirar granate, ò ſaſſi può eſ­
ſere
di gran conſeguenze nella militare, co­
me
dimoſtreraſſi.
Dalle ſue parti ſi verrà in cognitione del
modo
di fabbricarta, e ſono le ſeguenti.
AM, MN ſono amendue le braccia. Il punto M è il cen­
tro
della machina.
Per la cauità M deue paſlar la pallą
ſcagliata
dalla corda; e per di ſotto M ſi ferma & incaſtra
nel
manico, al modo delle baleſtre communi.
Ai due capi,
ò
ſiano eſtremità A, N ſi annette la fune.
I punti A, E, F,
G
, I, K ſono in vna linea retta.
Gl' interualli AE, EF, FG,
GI
, IK, ſono, benche non di neceſſità, eguali.
Le altezze,
ò
commeſſure KL, IH, GD, FC, EB perpendiculari, nell'
incuruarſi
dell' arco, ſi aprono intorno a' centri K, I, G, F,
E
.
Donde ne ſiegue, che prendendo la corda dal ſuo mez­
zo
, e tirandola verſo O; amendue le braccia ſi aprono nel­
le
predette commeſſure, come compare nell' vno d'eſſi ſe­
gnato
a punti con le lettere corriſpondenti.
Ciaſcuna
delle
predette commeſſure viene ſtrettamente rinſerratą
da
vna molla, come ſi vede in L, H, D, C, B; e queſte mol­
le
, quanto più ſi auuicinano al centro M, deuono eſſere più
grandi
e più maſſiccie, in modo che, per cagione della gran­
dezza
opportuna, vengano ad aprirſi con egual facilità
dell
'altre, e per cagione della groſſezza, habbiano nel ſer­
rarſi
maggior forza, ò ſia momento, per la ragione, che ſot­
to
ſi dirà.
Ciò preſuppoſto, è facil coſa dimoſtrare i vantaggi di
1queſta machina ſopra le ordinarie.
Primieramente nel triangolo ALK, eſſendo le altezzę
EB
, FC, GD, IH, KL perpendicolari, e perciò paralelle;
ne
ſiegue che le proportioni di AE ad EB, di AF ad FC, di
AG
a GD, di AI ad IH, di AK a KL ſieno tutte eguali; e
douendo
eſſere parimente eguali le reſiſtenze delle molle
in
B, C, D, H, L, che ſi ſuppongono di egual neruo nell'
aprirſi
; ne ſiegue (ſecondo i principij della Meccanica) che
attraendoſi
con la fune l'eſtremità A, nel medeſimo tempo
e
con la medeſima facilità vinceraſſi l'equilibrio di tutte le
molle
; la reſiſtenza delle quali ſi conſidera in ragione di
peſo
, ſi come le linee AE, EB; AF, FC; AG, GD; &c. ſi con­
ſiderano
come vetti, ò lieue, che hanno i loro ippomoclij, ò
ſiano
centri in E, F, G, I, K, e la potenza in A, la quale è
comune
a tutte.
In ſecondo luogo, hauendo il braccio AE al braccio EB
(il ſimile dicaſi degli altri) hauendo, dico, gran proportio­
ne
, reſterà molto ageuolato il moto.
Terzo eſſendo molte le molle, e a prendoſi tutte, ne deue
ſeguire
vn notabile incuruamento d'amendue le braccia;
onde
laſciando l'arco in libertà, e chiudendoſi tutte le ſu­
det
te molle nel medeſimo tempo, cioè quaſi in vn'attimo;
dourà
la corda, che era tirata verſo O, paſſare quaſi in iſtan­
te
verſo M; il che non potendoſi fare ſe non con ſomma ve­
locità
, per la grandezza dello ſpatio; e a queſta corriſpon­
dendo
la forza, ne ſeguirà vn colpo molto conſiderabile, e
vantaggioſo
, come ciaſcuno può arguire.
Reſtano hora a ſciorſi alcune difficoltà. La prima è,
che
, quantunque ſia vero, che quella forza baſtante in A
per
vincer l'equilibrio della molla B, quella medeſima al­
treſi
ſia ſufficiente a vincer l' equilibrio di tutte l'altre, per
eſſere
eguali le proportioni delle vetti; ciò non oſtante, con­
ſiderandoſi
il braccio incuruato, come ſi vede nell' arco
KLA
ſegnato a punti, le proportioni rieſcono alterate; do-
1uendoſi prendere per le lunghezze delle vetti ſudette, non
più
le lunghezze di prima, ma bensi le applicate di detto
arco
, cioe af, ag, ai, ak; delle quali aK, e l' altre a lei più
vicine
ſi abbreuiano molto più quando l' arco è incurua­
to
, che quando non è: Onde per tal ragione dourebbero
le
parti più vicine al centro M aprirſi meno dell'altre più
vicine
alle eſtremità.
A ciò ſi riſponde, che per eſſer la
corda
a o più obliqua alla lunghezza a e di quel che ſia all'
altre
più vicine al centro M, quindi ne ſiegue, che per quel'
altra
cagione s' aprono più ageuolmente le parti vicine al
centro
; onde, temperata vna ragione con l' altra (quando
l
' arco non ſia eſtremamente incuruato) ſi conſeguiſce vno
ſtato
d'apertura opportuna.
La ſeconda difficoltà è che ciaſcuna molla nel ſuo re­
ſtringerſi
, par che cagioni qualche effetto contrario all'in­
tento
.
Imperoche, per eſempio, nella molla B il mezzo
anello
, che riſguarda l'eſtremità A, nello ſtringerſi benſi
il
ſuo douere, perche il ſuo moto è verſo il centro M; ma l'
altra
metà, che riſguarda il ſudetto centro M, nello ſtrin­
gerſi
, hauendo il ſuo moto verſo A, ſi oppone al chiudi­
mento
della molla ſeguente C; e il ſimile dicaſi dell' altre.
A ciò ſi è poſto rimedio col far più grandi, e più maſſiccie
le
molle più vicine al centro M, accreſcendole, e ingroſſan­
dole
di mano in mano opportunamente.
Quindi ne ſegue
che
per la maggior grandezza conſentono egualmente all'
aprirſi
con facilità; ma all' incontro nel ſerrarſi, per eſſere
più
maſſiccie, e di maggior corpo, vengono ad hauere
maggior
momento delle men corpulenti, ſuperando coņ
ciò
non ſolo il detto moto oppoſto, ma etiandio impri­
mendo
maggior moto al ferro dell'arco, con cui ſi acco­
muna
il moto.
Auuertaſi, che quanto ſaranno di maggior numero le
commeſture, le molle di maggior peſo, e l'arco più pouero di
corpo
, tanto riuſcirà il colpo a diſmiſura maggiore, per l'
1incuruamento notabile delle braccia, e per il maggior mo­
mento
delle molle; e ciò con adoperare la medeſima
forza
.
Auuertaſi parimente, che il braccio AE, è il ſuo corriſ­
pondente
deuono eſſere alquanto più corti, cioè A vna
delle
eſtremità dell'arco deue eſſere più verſo il centro di
quel
che ſia il concorſo delle linee LB, KE, come pure dall'
altra
parte; perche ſi vede che aprendoſi meno le parti vi­
cine
ad A, l'altre molle fanno miglior effetto.
Finalmente la ſperienza ha moſtrato, che eſſendoſi la­
uorata
vna tal machina con pochiſſimi nodi, ageuoliſſima
ad
aprirſi, e ſenza hauer ingrandite e ingroſlate le molle,
che
più ſi vanno auuicinando al centro M, come ſi è det­
to
; con tutto ciò l' ordigno è riuſcito di forza molto ſupe­
riore
a vna baleſtra grande, e difficilifſima a inarcarſi.
On­
de
non dubito, che, facendoſi con tutte le regole accenna­
te
, non debba riuſcire vna machina di effetto marauiglioſo
aggiungendo
che per tirar granate dourebbero i bracci
eſſer
di legno, armati di ferro ſol doue ſi richiede.
1
Nouum genus Baliſtæ
Explicatio
.
Tab. 9.
IN hac figura exprimitur nouum genus Bali­
ſtæ
, quæ machina præſertim in mole maio­
ri
, non parum vtilitatis afferre poteſt rei mi­
litari
ad eiaculanda miſſilia, vt demonſtra­
bitur
.
Ex eius verò partibus, quas ſubinde
recenſeo
, etiam modus ſtructuræ apparebit.
AM, MX ſunt brachia. Punctum M centrum machi­
.
Per cauitatem M tranſit telum emiſſum. Infra M in­
ſeritur
manubrium, vt in baliſtis vulgaribus.
Extremis
capitibus
A, N adnectitur funis.
Puncta A, E, F, G, I, K
ſunt
in linea recta.
Interualla AE, EF, FG, GI, IK ſunt (li­
cèt
non neceſſariò) æqualia.
Altitudinis, ſeu commiſſuræ
KL
, IH, GD, FC, EB ſunt perpendiculares rectæ occultæ
KA
.
Singulæ autem, dum curuatur arcus, aperiuntur cer­
ca
centra K, I, G, F, E.
Hinc ſequitur vt funis ex medio
dum
attrahitur in O, aperiantur prædictæ commiſſuræ, ſeu
nodi
, & curuentur vtraque brachia, vt in eorum altero ap­
paret
punctis notato.
Quilibet ex his nodis arctiſſimè ſtrin­
gitur
ſupernè, a ſuo elaterio, vt videre eſt in L, H, D, C, B.
Elateria autem quò propinquiora centro M tanto maiora,
& craſſiora debent eſſe remotioribus: Hinc fit vt, propter
molem
opportunè auctam, æquè facilè aperiantur, ac cæ­
tera
; & vice verſa, propter craſſitiem maiorem, ſibi relicta
validiùs
reſtringantur.
Cuius rei paulo infra rationem
dabimus
.
His poſitis facile eſt oſtendere, quantum præſtet hu­
iuſcemodi
machina vulgaribus & communibus baliſtis.
Primùm, in Triangulo ALK cùm altitudines EB, FC,
GD
, IH, KL ſint perpendiculares, ideoque parallelæ, hinc
1ſit vtrationes AE ad EB, AF ad FC, AG ad GD, AI ad
IH
, AK ad KL ſint æquales.
Sunt pariter æquales reſi­
ſtentiæ
elateriorum in B, C, D, H, L (poſuimus enim ela­
teria
ita opportunè aucta vt æquè facile ſingula aperian­
tur
) ergo (ex primis principijs mechanicorum) dum attra­
huntur
fune extrema capita A, N, eodem tempore, eadem­
que
facili ate vincetur æquilibrium omnium elateriorum,
quorum
reſiſtentia in ſingulis conſideratur in ratione pon­
deris
, quemadmodum lineæ AE, EB; AF, FC; AG, GD
&c. conſiderantur vt vectes, quorum hippomoclia ſeu cen­
tra
ſunt in E, F, G, I, K, potentia autem conſideratur in A
communis
omnibus.
Secundò, cùm AE ad EB (idem die de cæteris) habeant
magnam
proportionem, facilè aperientur nodi, & curuabi­
tur
arcus; quantumuis augeatur numerus nodorum.
Tertiò Cum ſint plures nodi, atque omnes aperiantur,
neceſſe
eſt vt brachia arcus valdè incuruentur; quamobrem
ſi
idem arcus ſibi relinquatur, prædicti nodi omnes, vi ela­
teriorum
, ictu oculi claudentur; eodemque puncto tempo­
ris
corda ex O percurret totum ſpatium vſque ad M: Quòd
cùm
fieri nequeat niſi ſumma velocitate, propter magni­
tudinem
prædicti ſpatij, & velocitati reſpondent vis, atque
impetus
, neceſſe eſt vt hinc ſequatur ictus valde notabilis,
vt
facilè eſt vnicuique conijcere.
Super ſunt nunc difficultates nonnullæ ſoluendæ. Prima
eſt
, quòd licèt vis ſufficiens in A ad vincendum æquilibrium
elaterij
B, illa eadem quoque ſufficiat ad vincendum æqui­
librium
cæterorum, propter æquales proportiones vectium;
his
tamen non obſtantibus, ſi conſideretur brachium iam
incuruatum
, vt apparet in KLA punctis notato, proportio­
nes
illæ cernuntur notabiliter variatæ.
Neque enim pro
longitudinibus
vectium ſumi poſſunt longitudines priores,
ſed
loco ipſarum accipiendæ ſunt applicatæ arcus, videli­
cet
af, ag, ai, ak quarum ak, eidemque propinquiores, quan-
1do arcus incuruatur, breuiores fiunt, quàm eſſent anteą.
Reſpondeo, quòd corda ao cùm ſit obliquior reſpectu
longitudinis
ae, quàm reſpectu cæterarum centro propin­
quiorum
, hinc fit vt, quantùm eſt ex hac ratione, faciliùs
aperiantur
partes propinquiores centro; quamobrem, vtra­
que
ratione inuicem temperata, dummodo arcus non ſit
ſummè
incuruatus omnes partes aperientur, quantum ſa­
tis
eſt ad intentum.
Altera difficultas eſt, quod elaterium quodlibet dum
reſtringitur
videtur obſtare motui elaterij ſequentis.
Nam,
exempli
gratia, in elaterio B ſemiannulus reſpiciens extre­
mum
A, dum ſtringitur, optimè præſtat ſuum effectum, cum
eius
motus ſit versùs centrum M At è contrario reliqua
pars
, ſeu ſemiannulus reſpiciens prædictum centrum M, cum
habeat
ſuum motum verſus A videtur obſtare, quo minus
liberè
claudatur ſequens elaterium C.
Aque idem de cæte­
ris
dicendum.
Huic incommodo conſultum eſt augendo
magnitudinem
, & craſſitiem elateriorum, quò magis acce­
dunt
ad centrum M.
Hinc enim ſequitur vt propter ma­
gnitudinem
facilè conſentiant arcui, dum incuruatur; at
dum
idem arcus liberè ſibi relinquitur, cum ſint corpulen­
tiora
& craſſiora habent maius momentum, quàm cætera
graciliora
, ideoque non modo vincunt motum illum op­
poſitum
, ſed etiam imprimunt maiorem motum ferro ar­
cus
, cui ille motus communicatur.
Aduerte quod commiſſuræ ſeu nodi, quò plures fuerint,
elateria
autem maioris ponderis, arcus denique corporis
gracilioris
equæ expeditioris, tanto ictus longat præſtan­
tior
ſequetur, tum propter notabilem curuaturam brachio­
rum
, tum propter momentum maius elateriorum, & quidem
poſita
eadem potentia, aut etiam minori, pro vt longitudi­
nes
vectium ſtatuuntur.
Aduerte etiam, longitudinem brachij AE, eiuſdemquę
correſpondentis
debere cæteris paribus nonnihil imminui,
1quod fiet ſi A, alterum extremum arcus, ſit propriùs cen­
tro
M, quàm ſit concurſus linearum LB, KE.
Idem dicen­
dum
de altero extremo N.
Nam cùm minus aperiantur
partes
propinquiores puncto A, cætera elateria, vt com­
pertum
eſt, meliorem effectum præſtant.
Fauet denique experientia. Nam huiuſcemodi machi­
na
pauciſſimis nodis conſtructa, facillimæ curuaturæ, cum
elaterijs
eiuſdem prorſus molis & craſſitudinis; nihilomi­
nus
longè ſuperauit vim baliſtæ communis maximæ, & dif
ficillimæ
flexionis.
Quamobrem non dubito quin, ſi præ­
cepta
ſuperiùs data exactè ſeruentur, elaborari poſſit ma­
china
miræ vtilitatis.
Adde poſtremo ad iacienda quædam
miſſilia
, vt eſt genus quoddam bolidum, vulgo granate, op­
portuniora
eſſe brachia lignea, tantummodo, vbi neceſſi­
tas
poſtulat, armata ferro.
FINIS.
1
Vid. D. Bernardus Marchellus Re­
ctor
Pœnitent. in Metropol. Bonon.
pro
Illuſtriſs. & Reverendiſs. Domino
D
. Iacobo Boncompagno Archiepiſ­
copo
, & Principe.
Vid. Silueſter Bonfiliolus Inquiſitionis
reuiſor
, & imprimi poſſe cenſuit.
Stante atteſtatione.
Imprimatur.
F. Ioſeph Maria Agudius Vicarius
Sancti
Offi c ij Bononiæ.
8 00 57
1
TABVLA I.
3[Figure 3]
1
TABVLA II.
4[Figure 4]
1
TABVLA III.
5[Figure 5]
1
TABVLA VI.
6[Figure 6]
1
TABVLA V.
7[Figure 7]
1
TABVLA IV.
8[Figure 8]
1
TABVLA VII.
9[Figure 9]
1
TABVLA VIII.
10[Figure 10]
111[Figure 11]
1 12[Figure 12]
TABVLA VIIII.